Iğdır’da Metsamor Nükleer santrali kapansın diye yüzlerce protesto gösterisi düzenlendi. İmza kampanyaları yapıldı. Halkın tedirgin olduğu vurgulandı. Kanser vakaları araştırılsın istendi. Sınıra 16 km. mesafedeki, hasarlı nükleer santralden sızma olduğu iddia edildi. Bu sızmadan kaynaklı olarak hayvan ölümleri, gebe hayvanların düşük yapması, tarımın elverişsiz oluşu gibi birçok sebep gösterildi. Türkiye Atom enerjisi Iğdır’da birçok iş yerine radyasyon ölçüm aleti bıraktı. Sınırda radyasyon ölçümü yaptı. Ama bütün bunlara rağmen yetkililerden Iğdır’ı tatmin edici bir açıklama yapılmadı.
Metsamor Nükleer santrali miadını doldurmuş bir santral. Santrala geçmişte depremden ötürü hasar almış ve tamir edilerek yeniden faaliyete geçirilmiştir. Bu hasardan ve miadını doldurmasından mütevellit sızıntı yapma olasılığı yüksek olan santralin, şu an bile çalışıyor olması bölge için çok ciddi bir tehlike arz etmektedir.
Tehlike arz eden Metsamor nükleer santralinin kapatılması için özellikle sivil toplum kuruluşları her fırsatta tepki gösteriyor, protesto ediyorlar. Ancak bu güne kadar yazılıp çizilenlere hiçbir şekilde bir yanıt verilmiş değil. Yanıt verilmemesi haliyle halk arasında endişe yaratmakta, kaygı oluşturmaktadır.
Ermenistan ısrarla Medsamor nükleer santralini çalıştırıyor. Anlaşıldığı kadarıyla enerjisinin bir bölümünü bu santral üzerinden karşılıyor. Ancak bir santralin ömrü 40 yıldır. Bu santral ise bu süreyi bir hayli geçmiş durumda.
Kuzey Doğu Derneği yaptığı araştırmada şöyle diyor.
11 Mart 2011 Cuma günü Japonya’da meydana gelen 8,9 şiddetindeki deprem sonrası Fukuşima Nükleer Santrali’nde olan reaktör patlamaları ve nükleer sızıntı, doğu sınırımıza sadece 16 km uzaklıkta olan ve İstanbul’a denk deprem riskine sahip Ermenistan Metsamor nükleer santralini akla getirdi. Kars, Iğdır, Ardahan ve Ağrı’da çalışan Kuzey Doğa Derneği başkanı çevrebilimci Doç. Dr. Çağan Şekercioğlu, olası bir depremde tüm Ermenistan, Gürcistan, Nahcivan ve kuzeydoğu Anadolu bölgesinde olabilecek nükleer faciayı hatırlattı.
Ermenistan’ın Metsamor Nükleer Santrali, başkent Erivan’ın 40 km güneyinde, Iğdır il sınırına ise sadece 16 km uzaklıktadır. 1973’te inşaatına başlanılan nükleer santral bugün Ermenistan’ın enerji ihtiyacının yaklaşık %40’ını karşılamaktadır. Santralde kullanılan iki adet VVER-440 Model V230 tipi nükleer reaktör, 440 Megawatt enerji üretmektedir. Ayni tip reaktörün 1200 Megawatt üreten modeli olan VVER-1200 de, planlanan Akkuyu Nükleer Santrali’nde kullanılacaktır. Metsamor’un birinci reaktörünün bir deprem direnç sistemi yoktur. En tehlikelisi ise, Metsamor’un nükleer yakıtını koruyacak bir koruma havzasının (containment vessel) olmamasıdır ki bu koruma sistemi Çernobil’de de yoktu.
Ermenistan’daki çevreciler, 1980’lerden bu yana Metsamor’un kapatılması için uğraşmaktadır. 1988 yılında meydana gelen Erivan depreminde santral kapatılmış, fakat Türkiye ve Azerbaycan’ın uyguladığı enerji ve doğal gaz boykotu sonucu Ermeni hükümeti santrali 1993 senesinde yeniden açmaya karar vermiştir. 1995 senesinde ise nükleer santralin ikinci reaktörü de üretime geçmiştir. Santralin 2016’ya kadar enerji üretmesi planlanmaktaysa da, Ermenistan Enerji Bakanı Yardımcısı Areg Galstyan santralin 2031’a kadar faaliyetini sürdürebileceğini belirtmiştir.
Kuzey Doğu Derneğinin yaptığı araştırma ve vardığı sonuca göre, Metsamor Nükleer santrali 2031 yılına kadar çalışacak deniliyor. Bu da demek olur ki, bölge insani hem risk altında yaşamını sürdürecek ve hem de sızıntı var iddiasına rağmen kanserle mücadeleye devam edecek.
Umarız hükümet yetkilileri konuyla alakalı kapsamlı bir araştırma yapar ve uluslararası kamuoyunu da dahil ederek Metsamor’un kapatılmasını sağlar.
