Bu dönemde çocuğun her yönüyle en iyi şekilde yetişmesine özen göstermek, çocukta kötü alışkanlıkların oluşmasına engel olmak ailenin en önemli görevlerindendir.
Erken çocukluk dönemindeki çocuklarda en sık şikayet konusu olan davranış ve uyum sorunlarının bazıları; temel alışkanlıkların kazandırılmasında güçlükler, yemek yememe, okul fobisi, aşırı hareketlilik veya çekingenlik, tikler, hırçınlık, sinirlilik, saldırganlık, inatçılık… vb.dir.
Çocuğunuzun özgüvenli, sağlıklı bir kişilik geliştirilmesi için güven veren, anlayışlı, sevgi dolu, destekleyici anne-babaya ve çevresine ihtiyacı vardır. Bu destekleyici anne babayı ve çevreyi bulamayan çocuk kendine güvensiz olur, kimsenin onu sevmediğini düşünür ve çevresine şüpheyle bakar, karmaşık duygu ve çelişkiler yaşar. Büyüklerin ilgisini çekmek için olumsuz davranışlarda bulunur. Sonuçta çocuğun çevresiyle arasındaki uyumu bozulur. Bu tür uyum bozukluklarının başında sürekli sinirlilik, saldırganlık, hırçınlık, söz dinlememe, karşı gelme, geçimsizlik vb. görülür.
Baskıcı, aşırı disiplinli ve aşırı koruyucu aile tutumları da uyum ve davranış bozukluklarına yol açar. Evde ki kavga ve huzursuzluklar, aile içi şiddet gibi sorunlar da cok etkilidir. Bu tür olaylar ve sorunlar yaşayan çocuklar bazı korkular geliştirir ve örselenmesine bağlı olarak ruhsal sorunlar ortaya çıkarır. Çocuklarda ruhsal sorunlar yalnızca ailenin yanlış tutumlarına bağlı olarak gelişmez. Dış etkenlerden, çevresel faktörlere bağlı olarak da gelişebilir. Travmatik olaylar, ölüm veya boşanma nedeniyle anne babadan uzak kalma gibi kayıp ve ayrılıklar da uyum ve davranış bozukluklarına yol açar.
Bu tür dış örselenmelerde çocuğun tekrar ruhsal sağlığına kavuşmasında ebeveynin yaklaşımı çok önemlidir. Çünkü anne ve babanın doğru yaklaşımı ve tutumu çocuğun uyum ve davranış bozukluğunu düzeltilmesinde çok etkilidir.
Uyumsuz Davranış Gösteren Çocuklarda Genel Olarak Ve Sık Sık Şu Davranışlar Gözlenir;
• Sinirli ve öfkeli olurlar.
• Tırnak yeme, parmak emme gibi davranışlar gösterebilirler.
• Otoriteye karşı direnç gösterirler.
• Sürekli gergindirler.
• Yalan söylerler.
• Çalma davranışı gösterebilirler.
• Motivasyonları düşüktür.
• Okuldan ve evden kaçma görülebilir.
• Enerjilerini toplayamazlar.
• Dikkatleri dağınıktır.
• Utangaç ve endişelidirler.
• Fazlaca sakin olabilirler.
Bu tarz davranışları sergileyen çocukların ebeveynlerinin yanlış tutumları;
* Anne babalar çocuklarının bilinçli olarak yaptıklarını düşünerek sorunu görmezden gelir veya çocuğu baskı altına almaya çalışırlar. Oysa ki çocukların büyük bir çoğunluğu bilinçli olarak bu davranışları yapmaz. Çevrelerine bir mesaj vermek için yani “lütfen beni dinle. Duygusal olarak bir sorun yaşıyorum, lütfen beni anla. Dikkatini bana ver.” mesajını iletmektedirler. Rahatsız oldukları durumu bu şekilde ifade etmeye çalışırlar.
* Anne babalar sorunu gidermek için olumsuz davranışı yapan çocuğu küçük düşürücü, aşağılayıcı ve suçlayıcı tavırlar sergiler.
Bazı aileler sorunu gidermek için çeşitli ceza yöntemlerine, hatta şiddete bile başvurabilirler.
* Bazı aileler ise sorunu kendi haline bırakıp, sorunun kendiliğinden geçmesini bekler. Halbuki uyum ve davranış bozuklukları altında yatan sebepler ortadan kaldırıldıktan sonra geçer.
Sevgili anne ve babalar
Eğer bu sebepler ortadan kaldırılmaz ise, davranışlar ileriki yaşlarda ortadan kalkmış gibi gözükse de yeni bir sorun olarak tekrar karşımıza çıkar.
‘Sevgi ve iyilikle kalın’
Çocuk Gelişimi Uzm.
İlkcan Akman
