Metruk binalar ile alakalı mevzuat hükmü aşağıda olup ilgili yerel idarelerin ve kurumların bu hususları yerine getirmek için görevlerini yapmaları gerekmektedir.
1- Metruk Yapılar ile ilgili 3194 sayılı Kanunun 39. Maddesinde;
“Bir kısmı veya tamamının yıkılacak derecede tehlikeli olduğu belediye veya valilik tarafından tespit edilen yapıların sahiplerine tehlike derecesine göre bunun izalesi için belediye veya valilikçe on gün içinde tebligat yapılır. Yapı sahibinin bulunmaması halinde binanın içindekilere tebligat yapılır. Onlar da bulunmazsa tebligat varakası tebliğ yerine kaim olmak üzere tehlikeli yapıya asılır ve keyfiyet muhtarla birlikte bir zabıtla tespit edilir. Tebligatı müteakip süresi içinde yapı sahibi tarafından tamir edilerek veya yıktırılarak tehlike ortadan kaldırılmazsa bu işler belediye veya valilikçe yapılır ve masrafı % 20 fazlası ile yapı sahibinden tahsil edilir. Alakalının fakruhali tevsik olunursa masraf belediye veya valilikçe bütçesinden karşılanır. Tehlike durumu o yapı ve civarının boşaltılmasını icap ettiriyorsa mahkeme kararına lüzum kalmaksızın zabıta marifetiyle derhal tahliye ettirilir.” hükmü yer almaktadır.
2- 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu ile önleyici kolluk hizmetleri Vali'nin yetki ve görevleri arasında sayılmıştır.
A) 5442 Sayılı İl İdaresi Kanunu 11’ inci maddesinin (a) bendinde;
“Vali, il sınırları içinde bulunan genel ve özel bütün kolluk kuvvet ve teşkilatının amiridir. Suç işlenmesini önlemek, kamu düzen ve güvenini korumak için gereken tedbirleri alır. Bu maksatla Devletin genel ve özel kolluk kuvvetlerini istihdam eder, bu teşkilat amir ve memurları vali tarafından verilen emirleri derhal yerine getirmekle yükümlüdür.” hükmü,
B) 11’ inci maddesinin (h) bendinde;
“(Ek: 27/3/2015-6638/15 Md.) Vali, kamu düzenini ve güvenliğini veya kişilerin can ve mal emniyetini sağlamak amacıyla aldığı tedbir ve kararların uygulanması için adli kuruluşlar ile (D) fıkrası hükmü saklı kalmak kaydıyla askerî kuruluşlar dışında, mahallî idareler dâhil bütün kamu kurum ve kuruluşlarının itfaiye, ambulans, çekici, iş makinesi ve tedbirlerin zorunlu kıldığı diğer araç ve gereçlerinden yararlanabilir, personeline görev verebilir. Kamu kurum ve kuruluşları, valinin bu konudaki emir ve talimatlarını yerine getirmek zorundadır.
Aksi takdirde vali, emir ve talimatlarını kolluk aracılığıyla uygular. Bu fıkradaki yükümlülüklerin yerine getirilmemesi veya geciktirilmesi sebebiyle oluşan kamu zararı ile gerçek ve tüzel kişilerin Devlet tarafından karşılanan zararları ilgili idarece genel hükümlere göre sorumlu kamu görevlilerinden tazmin edilir.” hükmü
C) 11’inci maddesinin (c) bendinde;
“İl sınırları içinde huzur ve güvenliğin, kişi dokunulmazlığının, tasarrufa müteallik emniyetin, kamu esenliğinin sağlanması ve önleyici kolluk yetkisi valinin ödev ve görevlerindendir. (Ek cümle: 25/7/2018-7145/1 Md.) Bunları sağlamak için vali gereken karar ve tedbirleri alır.(….) Bu fıkra kapsamında alınan ve ilan olunan karar ve tedbirlere uymayanlar hakkında 66 ncı madde hükmü uygulanır.” Hükmü
D) 66’ncı maddesinde;
“İl genel kurulu veya idare kurulları yahut en büyük mülkiye amirleri tarafından kanunların verdiği yetkiye istinaden ittihaz ve usulen tebliğ veya ilan olunan karar ve tedbirlerin tatbik ve icrasına muhalefet eden veya müşkülat gösterenler veya riayet etmeyenler, mahallî mülkî amir tarafından Kabahatler Kanununun 32 nci maddesi hükmü uyarınca cezalandırılır.” Hükmü yer almaktadır.
İşbu genel emir ile emniyet ve jandarma tarafından hazırlanan raporlarda kişi can güvenliğine olumsuz olacağı tespit edilen ve ilgili kurumlarca (belediyeler, il özel idaresi, çevre şehircilik il müdürlüğü) metruk olduğu tespit edilen yapıların; bu emrin yayınlandığı tarihten itibaren 15 gün içerisinde mülk sahipleri tarafından restore edilerek güvenli hale getirilmesi veya yıktırılması, 15 günden sonra güvenli hale getirilmediği veya yıktırılmadığı anlaşılan metruk binaların maliklerine emniyet ve jandarmanın tespit etmesi halinde yukarıdaki mevzuat hükümleri çerçevesinde idari yaptırım uygulanacağı kararı alınmıştır. Ayrıca buralarda suç işlenmesi durumunda Valiliğimizce mülk sahipleri aleyhinde suç duyurusunda bulunulacaktır. Görevlerini yerine getirmeyen kurumlar hakkında ise 5442 sayılı Kanunun 11. Maddesinin (h) bendi kapsamında işlem yapılacaktır.
Tüm bu yasal mevzuatlar çerçevesinde başta Belediyeler, Kaymakamlıklar, Kolluk Kuvvetleri ve İlgili Kurumlar tarafından denetim ve tespit faaliyetlerine ağırlık verilecek olup, denetimler sırasında yukarıdaki hususlar çerçevesinde tespit edilen metruk yapılar ile ilgili gerekli idari ve adli işlemler yapılacaktır.
Bu karar yayımından itibaren yürürlüğe girecektir.
İlanen tebliğ olunur. Enver ÜNLÜ
Vali
