Ermenistan niçin saldırıyor..
Azerbaycan’ın 2020 yılının sonlarında kazandığı ikinci Karabağ savaşından sonra, sınır hattında zaman zaman yaşanan küçük çaplı çatışmalar ciddi bir noktaya gitmeye başladı. Son olarak 12 - 13 Eylül tarihlerinde Ermeni tarafının başlattığı olaylar kısa sürede büyüdü.. Gelen bilgiler Azerbaycan’ın 71 şehit verdiği bu çatışmada, Ermeni tarafının asker kaybı 400 ‘ün üzerindedir..
Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Ermeni askerlerin, sınırdaki Azerbaycan mevzilerine yakın bölgelere mayın döşeme girişimini engellemesi nedeniyle çatışma çıktığını belirtiyor. Çatışmalar kısa sürede Karabağ’daki Daşkesen, Kelbecer ve Laçın’ın yanı sıra daha kuzeyde yer alan Azerbaycan-Ermenistan sınırındaki Basargeçer bölgesine de içine aldı.
Bu son çatışmaların kapsam itibariyle diğerlerinden farklı olduğu anlaşılıyor.. Hem yayıldığı alan itibariyle, hem de yaşana kayıplara bakarak daha büyük olayları beraberinde getirme ihtimalini artırmaktadır..
İkinci Karabağ savaşında çok ağır bir yenilgi alan Ermenistan’ın , Azerbaycan karşısında bir varlık göstermesinin mümkün olmadığı orta yerdeyken, bu provokasyonların manası nedir , diye sormaktan kendini alamıyor insan..
Bu konuda çeşitli senaryolar zaman zaman dillendiriliyor. Mesela; bilindiği gibi. Azerbaycan, Nahcivan’a doğrudan ulaşımını sağlayacak ve Ermenistan topraklarından geçen bir koridor ( Zengezur Koridoru ) açılmasını istiyor. Son çatışmaların gerçekleştiği yerlerden biri, koridorun geçmesi öngörülen bölgenin yakınlarında olması ilginçtir.
Bilindiği gibi 10 Kasım 2020’de imzalanan ateşkes anlaşması uyarınca Ermenistan, Azerbaycan’a toprakları üzerinden Nahçıvan’a güvenli bir ulaşım bağlantısı sağlamayı kabul etmişti. Azerbaycan, koridor talebini bu maddeye dayandırıyor. Erivan ise, anlaşma metnindeki maddenin, Bakü’nün yorumladığı şekilde olmadığını, topraklarından geçecek bir ulaşım bağlantısına razı olabileceğini, ancak bunun kendi kontrolünde olması gerektiğini iddia ediyor.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, son yaptığı konuşmada bir ‘koridora izin vermeyeceklerini savunup, ancak yolların açılmasını kabul edebileceklerini dillendirmiştir. Konu ile alakalı olarak BBC’ye konuşan analistler ise, Moskova’nın koridor projesine sıcak bakmadığını hatırlatıp, Ermenistan’daki tren yollarının kontrolünün de Rusya’da olduğunun altını çizmişlerdir. Paşinyan’ın istese bile “Zengezur Koridorunu” hayata geçiremeyeceği yorumları yapılırken, çatışmanın ‘koridoru rafa kaldırmak için’ patlak vermiş olabileceğini dile getiriyorlar.
Bir başka senaryo ya göre ise; Yunanistan ile son dönemde artan gerginlikler ve, Özellikle ABD’nin, ülkenizin güneyinde, bilhassa Suriye’de oluşturmaya çalıştığı fiili durumun bir uzantısı olduğu yönündeki iddialardır. Bu tezi savunanlar, Yunanistan’ın son dönemdeki gerginlik politikasını tırmandırma gayretleri ile Suriye’de Amerika Birleşik Devletleri tarafından açıkça desteklenen terör odaklarının artan saldırıların tesadüf olmadığını , Ermeni saldırılarının da bu bağlamda ele alınmasının doğru olacağı yolundaki tezleridir..
Azerbaycan’a yapılacak saldırıların kendisine karşı yapılmış sayacağını “Şuşa Sözleşmesi” ile ortaya koyan Türkiye’nin tepkileri test edilmeye çalışılabileceği de gözden uzak tutulmamalıdır.
Bölgede, ABD, Rusya Federasyonu, ve Fransa’nın başını çektiği birçok provokasyon yaşanmaktadır. Bu durumu Ermenistan’ın çok geç olmadan görmesi gerekiyor. Ermenistan’ın bu durumda akılcı davranıp en kısa zamanda barış masasına oturması başta kendileri olmak üzere, tüm tarafların lehine olacaktır. Aksi durumda en büyük sıkıntıyı Ermenistan yaşayacağı gerçeğini idrak etmesi gerekmektedir.
Diğer taraftan, “44 gün savaşı” olarak ta bilinen ikinci Karabağ savaşı sonrasında, Ermenistanın verdiği kayıplar yüzünden çok zor durumda kalan Başbakan Nikol Paşinyan, seçme giderek kendisini zor kurtarmıştı. Şimdi yaşanan çatışmalar sonrasında Ermeni tarafının verdiği ciddi kayıpların başkent Erivan’ı oldukça zora soktuğu görülüyor.. Alınan haberlere bakılırsa hükümeti zor duruma sokacak büyüklükte pretosto gösterileri yapılmaktadır.. Bu durum barış konusunda Ermenistan muhalefetine nazaran nispeten olumlu sinyaller veren Paşinyan iktidarının geleceğini de tehdit ettiği anlaşılmaktadır..
Barış konusunda atılması gereken adımları atmakta tereddüt eden Ermenistan, Azerbaycan ordusunun, Ermenistan’ı rahatlıkla alt edebileceği gerçeği ile acı bir şekilde yüzleşebilir. Çok geç olmadan Ermenistan’ın yaptığı anlaşmaya sadık kalarak, “Zengezur Koridoru”nun açılması başta olmak üzere , diğer yükümlülüklerini yerine getirmesi, kendileri ve bölge barışı açısından bir zorunluluktur.. Yoksa bölgeyi çok daha ciddi olaylar beklemektedir..
