Iğdır Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Recep Gülşen’in moderatörlüğünü yaptığı panele; Iğdır Üniversitesi Rektör Vekili Prof. Dr. İbrahim Demirtaş, Iğdır Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Selahattin Çelebi, Öğr. Gör. Hakan Çayalan, Doç. Dr. Ali Kuyaksil, Dr. Öğr. Üyesi Aslıhan Iğdır Akaras ve Avukat İrem Olçe ile Üniversitemiz öğretim üyeleri, öğrenciler ve davetliler katıldı.
Öğr. Gör. Çayalan insan haklarının tarihsel gelişimini anlattı
Panelde ilk olarak söz alan Öğr. Gör. Hakan Çayalan, insan hakları tarihinin; din, kültür, ahlak, felsefe ve hukuki gelişmeleri içerdiğini belirterek; “Tarih boyunca hak ve özgürlük fikri olagelmiştir. Fakat bunların insan hakları olarak kabul edilip edilmeyeceği tartışma konusudur. Bireyin haklarını konu edinen ilk yazılı belge Hammurabi kanunlarıdır.
Zira bu kanunlar, dönemi itibari ile adil yargılanma ve mülkiyet hakkı konusunda çok modern düzenlemeler içermektedir. Bu kanunlar, bireyi keyfi sorgu ve cezalandırmadan koruyordu. Eski Yunan medeniyetinde de haklar bugünkü gibi olmasa da tartışılmıştır. Aristo özel mülkiyet ve demokratik katılım gibi modern insan haklarında önemli yer tutan bir takım haklardan bahsetmektedir.
Eski Yunan şehir devletlerinde, insan hakları doğal hukuktan sadır olan doğal haklar ile eş tutulmuştu. Tarihsel süreçte bu örnekler birçok metin ve gelişme ile çoğaltılabilir ama İnsan Hakları Beyannamesi'ne gidilen süreçte başat rol Sanayi Devrimi'nindir. Sanayi Devrimi'nin dayattığı zorlu çalışma koşulları insanları olumsuz koşullara karşı eyleme yönlendirdi; ardından Sanayi Devrimi'nin neden olduğu dünya savaşları ile devletler düzeyinde insana özgü temel hak ve hürriyetler mevzusu gündeme alındı.” diyerek konuşmasını tamamladı.
Av. Olçe: Kendini savunmak hukukta en önemli haktır
Panelde ikinci konuşmacı olarak söz alan Iğdır Barosu avukatlarından İrem Olçe, insan haklarının temelinde herkesin kişiliğine bağlı, devredilemez temel hak ve özgürlükler olduğunu ifade etti. Av. Ölçe, “Bu haklardan birisi de kişinin kendisini savunma hakkıdır. İşte bu hakkın kullanılmasında temel aktörlerden en önemlisi barolardır. Barolar savunma hakkının kullanılmasında gerçek kişilere yardımcı olmak için müdafii (savunma avukatı) görevlendirirler. Bu amaçla CMK’da müdafilik düzenlemesi mevcuttur. Bu düzenlemeye göre soruşturma ve kovuşturma aşamasında kendini savunamayacak durumda olanların talebiyle soruşturma aşamasında kolluk veya savcı, kovuşturma aşamasında mahkeme tarafından şüpheli veya sanığa barodan müdafii ataması talep edilir.
Bazı durumlarda da şüpheli veya sanığın talebi aranmaksızın kolluk, savcılık veya mahkeme tarafından zorunlu müdafii ataması yapılır.” şeklinde konuştu.
Av. Olçe’nin konuşmasının ardından Dr. Öğr. Üyesi Aslıhan Iğdır Akaras söz alarak, II. Dünya Savaşı sonrası insan hakları ile ilgili hukuki gelişmeleri ve Avrupa’daki etkilerini anlattı. Akaras, ayrıca Avrupa Konseyi tarafından AİHS'nin kabulü ve sistemin yargı mekanizması olarak kurulan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin yargı yetkisi ve özellikleri hakkında bilgi verdi.
Panelde son konuşmacı olarak Iğdır Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Ali Kuyaksil söz aldı. Doç. Dr. Kuyaksil, "1982 Anayasasında Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunmasında Özgürlük ve Güvenlik" başlıklı bir sunum yaptı. Kuyaksil, Anayasa’nın tanımından yola çıkarak "hukuk devleti" kavramı ile anayasa ilişkisine değindi. Kısaca 1924, 1960 ve 1982 anayasalarında özgürlük ve güvenlik sarkacının dengesini anlatan Doç. Dr. Kuyaksil, 1982 Anayasası'ndaki düzenlemeler ve uyum yasaları ile sarkacın, günümüzde özgürlükler kısmında olduğunu belirterek konuşmasını sonlandırdı.
Panel, konuşmaların ardından panelistlere Rektör Vekili Prof. Dr. İbrahim Demirtaş ve Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Selahattin Çelebi tarafından katılım belgelerinin verilmesi ile son buldu.
