Ağır geçen kış şartlarının büyük çile, küçük çile diye iki bölüm halinde yaşanılması sonrası kışın ağır bölümünün bittiği bu çilelerin bitimi olarak değerlendirilmiştir.
Çile giriş ve çıkışlarında yapılan aile arası suya iğne atıp niyet tutmak, çile yemişi almak, kosa kosa, vs yapılır.
Cemrelerin toprağa, suya, havaya, düşmesi ardı sıra od çerçembesi (çarşamba) son ateşlerin yakılması, yumurta boyama, yeddi levin alması, baca baca, gulağ asma, yaşlı ve hasta ziyaretleri, “gebir/kabir üstü” diye yöresel adla söylenen mezarlık ziyareti içerisinde yakın zamanda rahmete gitmiş olanlar için yapılan anma etkinliği bulunmakta.
Adına toplum “Ölenin gara bayramı” demiş fakat ölenin mezarı ziyaret edilerek dualar okunur, cenazesine yeni yapılan mezarı temizlenir, etrafı düzenlenir. Mezara kadar gelip Fatiha okuyanlardan helal etmeleri istenir.
Mezarlıkta fazla vakit geçirmeden evlere dönülür ve evlerde özellikle kadınlar yaslamaya gelirler.
Bu "Gara bayramı" yakın dost ve akrabalar arasında yaygın olarak yapılmakta, “son acınız olsun”, gara/kara/siyah/acı/kötü gün bayram günü ile birlikte son bulsun manalarını da içine aldığı hüzün dolu adla anılmasından anlaşılmaktadır.
Gara bayramı, 21 Mart Nevruz bayramı öncesi axır tek (axırıncı / sonuncu) diye de halk arasında bilinen son salı günü, yada cuma axşamı, ilin son perşembesi diye adlandırılan Perşembe günü yapılır.
Gebir/Kabir üstü, yani mezarlık ziyareti 21 Mart Nevruz bayramı öncesi yapılırken, mezarlıklarda ihsanlar dağıtılır, aç olanlar, çocuklar, garipler, ziyarete gelenlere ikramlar yapılır.
Eskiden büyükler halk arasında küsülü olanları tespit ettirir, bayramda kesinlikle barıştırılmalarını sağlardı.
Saygın, hatırı tutulur, insanlara yararlı, hayır veren büyükler vardı. Kendini sevdirip, saydıran, insanlığı, komşuluğu, güveni, iyi niyeti ile aksakal büyüklerin yerini dolduracak nesil yetişmediği için maalesef halkımızdaki bu güzel duyguda yok olmakta denilebilir.
Nevruz bayramı içerisinde yapılan Gara Bayramı, yakın tarihte rahmete giden Annemiz H. Seyali Şıktaş’ın da içerisinde bulunduğu vefat eden insanlarımızın yakınları tarafından mezarlıklarda ve evlerinde gerçekleştirildi.
Rahmetli Annemiz H. Seyali Şıktaş’ın, yattığı yer nur, mekanı cennet olsun.
GARA BAYRAMI
Anlatırdı Anam geçmiş günleri
Varlığı, yokluğu söylerdi tek tek.
Tarlaların tozlu, çamur yolları,
Hayali ziyaret eylerdi tek tek.
Susmuş tarihleri yok olmuş devir,
Bir asır kapanmış, silinmiş ömür,
Seksen beş yıl bitmiş, sabır ha sabır,
Sözünü keseni paylardı tek tek.
Yol tükenir tarla işi başlardı,
Ağır işçiliği şimdi taşlardı,
Güneş, tarla, birde gökte kuşlardı,
Anlatır ardınca hay’lardı tek tek.
“Gara bayramı”nda oldu ay Ana,
Konuşup gülerdin, gittin ne yana?
Yürekten can derdin bu Emircan’a,
Biz kaldık Ana’can, aylardır tek tek.
17.3.2022 Emir Şıktaş
