Azerbaycan Türkleri tarafından ağırlıklı olarak kutlanan Çille gecesine genç kızların, genç erkeklerin niyyet tutma ve kabul olacak mı? heyecanı damga vurmakta. Karpuzun başı dörde bölünür niyet tutanlar havaya atarlar yere düştüğünde iki beyaz taraflar iki yeşil taraflar gelmiş ise gençlerin niyeti olmuş kabul ediliyor ve istediğiyle evleneceği, yada içindeki dileği her neyse olacağına işaret sayılır.
Gecede Kuran-ı Kerim yada bereket duası okunur, gelecek günlerin bolluk, bereket getirmesi dilenir.
Kış ayına has olmayan, kışın bulunması zor olan (ulaşım olmadığı dönemlerde bu meyveleri bulmak çok zordu) meyvelerden oluşan sofra kurulur, başta samanlar içerisinde yazdan konulmuş karpuz, tavana iple bağlanarak saklanmış üzüm, armut, gibi meyvelerden oluşan sofra kurulur ve karpuzu kesme işi evin büyüğü, reisi olan babaya aittir. Geceye değişik eğlenceler de damgasını vurur, yemek o geceye has özel olur, kişmişli (kuru üzümlü) pilav, et, lepe (kırılmış nohut), sarıkök, sebzi otu katılarak hazırlanan ve pilav üzerine ilave edilen üz-göz, pilav başı, gibi adlar verilen pilav üzerine konulan pilan üstü, yanında yoğurla yapılan, içerisine çoban kirpiği (kirpit), evelik (efelek), lepe, bulunabildiğinde kabak çiçeği ve benzeri bazı otlardan karıştırılarak yapılan gatığaşı (yoğurt aşı) pişirilir ve pişen karışım yoğurtla karıştırılır ve soğuk içilir.
Çille gecesi bazı yerlerde kulak asma da yapılır. Niyyet tutanlar komşu evlerindeki konuşmaları dinler ve güzel konuşurlarsa niyetinin olacağına inanılır. Bu nedenle evlerde herkes güzel sözler kullanmaları için ailesini uyarır.
Çille gecesi toplanan aileler ve özellikle gençler bildikleri mani, şiir ve türküleri söylerler. Herkes bu eğlencelere eşlik eder. gece boyunca kış ve soğuk olduğundan halk evlerde kutlamasını yapar, sesli olarak kimseyi rahatsız etmemeye özen gösterilir.
Çille geceniz şimdiden kutlu olsun..
KIŞIN ÇİLLE’Sİ
Çille bizde eğlencedir,
Bu yılın gelsin çillesi.
Kültür, anane böyledir,
Çocuklar bilsin çillesi.
Çillede meyve dizeriz,
Asmalık armut severiz,
Samana karpuz gömeriz,
Bekleriz dolsun çillesi.
Gençler tasa iğne atar,
İğne eşin suda tutar,
Niyetleri başa çatar,
Her gence gülsün çillesi.
Uzun gece, ay yirmi bir,
Büyük çille evvel gelir,
Küçük afat, yaman olur,
Gözleriz olsun çillesi.
Çille bayramı akşamı,
Pişer pilav alır demi,
Dostlar severim töremi,
Yaşat ki sevsin çillesi.
Nişanlı kızlar süzülür,
Çillelik yemiş dizilir,
Emircan, hisler sezilir,
Yüreğin sensin çillesi.
03.12.2019
Emir ŞIKTAŞ
