Eğirdir İsmi İğdirdan mı Geliyor

Son iki yıl içerisinde ülkemizin hem Doğu’sunda (Iğdır ve Çoruh Vadisi), hem de Batı’sında (Isparta Anamas Bölgesi) çalışma şansım oldu. Hem Doğu’yu, hem Batı’yı karşılaştırarak anlama imkanım oldu.    Iğdır, Doğu’nun da doğusunda bir bölge. İsmini Oğuz Türklerinin Karakeçili Aşireti’nin bir boyunda almaktadır. Iğdır’ın doğru yazılışı ve söylenişi İğdir şeklinde olmalıdır. Iğdırlılar bilirler; aslında ‘elma’nın gerçek yazılışı ve okunuşu ‘alma’ olduğu gibi.    Gelelim son beş aydır çalışmış olduğum bölgeye. Beş ay boyunca Eğirdir ile Beyşehir gölleri arasında yer alan, bölgenin kalbini Isparta’nın Aksu İlçesi’nin oluşturduğu Anamas Bölgesi’nde çalışmaktayım.    Aksu Kaymakamlığı adına yapmış olduğum çalışmalar sırasında büyülü, çok büyük coğrafyayı gezme imkanım oldu. Bölge ile ilgili olarak pek çok kaynağı araştırma imkanım da oldu.    Tüm bunları yaparken Karakoyunlu Yörüklerinden çok yardımlar gördüm. Ramazan Durmaz Hocama ve Veysel Karatopuk’a teşekkür ederim. Gelelim asıl anlatmak ve değinmek istediğim konuya:    Eğirdir Gölü ve çevresi gerçekten çok güzel bir coğrafya. Etkilenmemek elde değil. Eğirdir isminin kaynağı konusuna epeyce bir zaman ayırdım. Ünlü Arap gezgini İbn Batuta, Eğirdir isminin Eğridür’den geldiğini söylediği rivayet edilir. Bölgede yaşayan Rumlar, Eğirdir’e Akrotiri adını vermişler.    W. Ramsay, Eğirdir’in Hıristiyanlık için önemli bir piskoposluk merkezi Prostanna’nın olduğunu iddia eder. Bu tez bir ölçüde doğrudur. İlçenin Bizans Dönemi’ndeki ismi Prostanna’dır.    Hamidoğulları Beyliği’nin kurucusu Feleküddin Dündar Bey Eğirdir’e bir dönem Felekabad adını vermiştir.    Bir Osmanlı kaynağı Hamid İli’nde Oğuz boylarının iskan edildikleri belirtilmiştir. Bu boylar Yuva, İğdir, Çavdır, Kınık, Dodurga, Salur, Bayad ve Bayındır’dır.    Barbara Flemming bir yazısında ‘İğdir adındaki boylar Teke ve Hamid sancaklarında yaşıyorlardı. Hamid Sancağı’nda belirtilen devirde Eğirdir’de İğdir boyunun bir alt boyu vardır’  diye belirmektedir.    Bu bağlamda Eğirdir adının İğdir’den geldiğine dair rivayetler de bulunmaktadır. İğdir Boyu, bölgenin Türkleştirilmesinde etkili olmuştur.    Tüm bunların ışığında; Eğirdir’in yazılışı ve okunuşunu dikkate alırsak ve İğdir’ı da doğru okursak, bir benzerlik çıkar ortaya. Eğirdir, İğdir deyince bir şekilde bir ses uyumu benzerlik ortaya çıkıyor. Bu konunun araştırmaya değer bir konu olduğunu düşünüyor…    İsmail Şahinbaş