ETİKET HİLELERİ

Ayrıca Zeytinyağı, Bal ve Sirke ürünlerinin etiketlerinde  yapılan hilelere örnekler vermiştik. Bu yazımızda ise BİTKİSEL ÇAYLAR ve PEKMEZDE  yapılan etiket hileleri konusunda bilgi vermeye çalışacağız.
         BİTKİSEL  ÇAYLAR  ve TABLETLER
    Bir ürün etiketinde kullanım alanları şu şekilde tarif ediliyor.
Hazımsızlığı ve kansızlığı gidermeye yardımcıdır.
Kanı temizlemeye, balgam söktürmeye, öksürüğü kesmeye, nezle, grip, bronşit tedavisinde yardımcıdır.
Astım tedavisinde yardımcıdır.
Akne, sivilce, basur tedavisinde yardımcıdır.
Sinirleri ve vücudu kuvvetlendirmeye yardımcıdır.
Bağırsak ve mide gazlarını gidermeye, böbrekleri çalıştırmaya yardımcıdır.
Sancıları kesmeye, iltihapları kurutmaya yardımcı olur.
Mide ülseri ve gastrit tedavisinde yardımcıdır.
İshali kesmeye, kızamık, boğmaca, raşitizm tedavisinde yardımcıdır.
İdrar söktürmeye ve yaraları iyileştirmeye yardımcı olur.
Gördüğünüz gibi kullanım alanlarına bakıldığında boşuna doktor doktor gezmeye , çeşitli ilaçlar kullanmaya gerek yok. Bu ürün her derde deva! Peki bu ürün ne olabilir?
    Bu tür ürünler yukarıda saydığımız hastalıkların tedavisi için aktarlarda satılmakta olan ürünlerdir.Üstelik Tarım ve Köyişleri Bakanlığından alınan alınan izinle üretilen bir ürün. Yani üretici firma Tarım ve Köyişleri Bakanlığına ürün içeriğini beyan ederek üretim izni almış. Ancak bu ürünün hastalıklarda tedaviye yardımcı olarak kullanılmak amacıyla üretileceğini değil de takviye edici gıda maddesi olarak satılacağını beyan ederek üretim izni almış. Tartışılması gereken en önemli konu, gıda maddesi olup olmadığının belirlenmesidir.
    Aktarlarda ve marketlerde satılmakta olan  birçok bitkisel ürünün etiketinde veya tanıtıcı broşürlerde bu tür bilgilere rastlıyoruz. Peki bu bilgiler ne kadar doğru? Bu konuda tereddütler var. Öncelikle hastalıkların tedavisine yardımcı veya bizzat tedavi amacıyla kullanılacak ürünlerin Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’ndan üretim izni alması uygun değil.Yanlış anlaşılmasın .Bitkisel ürünlerin hastalıkların tedavisinde kullanılamayacağını veya hiçbir faydaları olmadığını iddia etmiyoruz. Fitoterapi adı verilen bitkilerle tedavi bugün için modern tıp tarafından da kabul edilen ve üzerinde yoğun çalışmalar yapılan bir konudur. Fakat ilaçlar veya tedavi amacıyla kullanılacak ürünlere Sağlık Bakanlığı tarafında ruhsat verilmesi gerekiyor.
    Bizim kabul etmediğimiz konu bu tür ürünlerin gıda maddesi olarak üretim izni alması ve satılmasıdır. Bitkisel ürünlere gıda maddesi olarak üretim izni alınmasının sebebi ise Sağlık Bakanlığından ilaç veya tedaviye yardımcın ürün konusunda ruhsat alınmasının zor olmasıdır. Neden zor? Çünkü sağlık bakanlığı ruhsat verirken ürünü iyice inceliyor. Etken madde analizleri yapılıyor. Bilimsel yönden ürün enine boyuna kontrol edildikten sonra ruhsat veriliyor.
    Tüketicilere bu konuda tasfiyemiz bitkisel çayların veya tabletlerin etiketlerindeki ve broşürlerdeki bu tür bilgilere itibar edilmemesidir. Bunun nedeni ni maddeler halinde inceleyelim:
İlaç olarak kullanılabilecek ürünlere Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından değil Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsat verilmesi gerekiyor. Basur kremi, basur hapı diye alınan bir ürünün etiketinde gıda maddeleri için verilen üretim izin numarası yazıyorsa bu işte bir tuhaflık vardır.
    Bitki yapraklarının, köklerinin, çiçeklerinin vs. şifa amacıyla kullanıldığı bilinen bir gerçektir. Bilmediğimiz birçok gerçekler bu konuda dikkatli olmamızı gerektiriyor.
Bitkinin hangi kısmı kullanılmalı? Kökü mü, tohumu mu, yaprağı mı, gövdesi mi, çiçeği mi?
 Satın alacağımız bitkinin gerçekten o bitki olduğunu biliyor muyuz?
Acaba bitki doğru zamanda mı toplanmış?
Uygun şekilde kurutulmuş mu?
Nereden toplanmış? İşlek bir otoyol kenarından mı, yoksa dağlardan mı? Bitkinin yetiştiği yerde insan sağlığına zarar verebilecek kirlenme kaynağı var mı?
Bu ürün ne kadar ve ne şekilde kullanılmalıdır.
     Özellikle tablet şeklinde satılan ürünlerin kullanımı konusunda çok dikkatli olunmalıdır. Bu tür ürünlerin yanlış kullanımı sonucunda çok ciddi sağlık problemleri ortaya çıkabilmektedir.
Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Kuralları Tebliğinde etiketleme kuralları içerisinde bu konu net bir şekilde ifade edilmiştir.Tebliğin 5 inci maddesinin f  bendi aşağıdaki hükmü içermektedir.
Özel beslenme amaçlı gıdalar dahil herhangi bir gıda maddesinin hastalıkları önleme, iyileştirme ve tedavi etme özelliği olduğunu bildiren veya ima eden ifadeler yer alamaz.
Maalesef bu tür ürünler ülkemizde çok itibar görmektedir. Bilinçli tüketici olarak dikkat etmemiz gereken konu ise satın alacağımız ürünün gerçekten ilaç veya tedaviye yardımcı ürün olarak bilimsel otoriteler tarafından kabul edilip Sağlık bakanlığınca ruhsatlandırılmış olmasıdır
    PEKMEZ
Pekmez ülkemizde geleneksel olarak üretilen ve halkımız tarafından çok sevilen bir üründür. Pekmez konusunda yıllarca etkin bir kontrol mekanizması işlemiyordu. Çükü pekmezle ilgili güncel bir yasal düzenleme yoktu. Sahte pekmezle gerçek pekmezin ayrılması mümkün olmuyordu. 2007 yılı haziran ayında Türk Gıda Kodeksi Üzüm Pekmezi Tebliği yayımladı. Tebliğde uygulamaya konulan yeni kriterler ve ileri teknolojiyle yapılan analizlerle, sahte pekmez artık gerçek pekmezden ayırt edilebiliyor. Aynı tebliğle meyve şekerli şurup ve şerbet gibi ürünlerin yapılması da yasaklanınca bu tür ürünleri üreten firmalar etiket hileleri ile ürün satmaya çalışıyorlar.
Piyasada pekmez görünümüyle satılan ürünleri etiket yönünden 3 sınıfa ayırabiliriz.
Üzüm pekmezi : Bu pekmez gerçek üzüm pekmezi olup içindekiler bölümünde sadece üzümden imal edildiği beyan edilmektedir. Elbette bu ürünlerde sorunlu olabiliyor. Fakat son zamanlarda pekmez denetim programı sayesinde sorunlu ürünlerin azaldığı söylenebilir.
Meyve şekerli şerbet/Şurup: Bu ürünlere artık üretim izni verilmiyor. Ancak hala piyasada rastlamak mümkün. İçindekiler kısmında pekmez, glukoz / Fruktoz şurubu, sitrik asit vs. Kullanıldığı beyan ediliyor. Ancak ürünün gerçek adı olan Meyve Şekerli Şerbet ve içindekiler çok küçük harflerle yazıldığı için bu ürünler pekmez diye satılabiliyor.
Etiketinde Üzüm Pekmezi yazan sahte pekmez: Etikette dikkat çekici şekilde yazılmış olan Üzüm pekmezi ibaresi olan ürünlerin içindekiler kısmında şeker bulunduğu açıkça ifade ediliyor. Ancak tebliğe göre bu ürüne pekmez denilmesi mümkün olmamaktadır.
     Tüketicilerden isteğimiz gıda maddelerini satın alırken etiketlerine çok dikkat etmeleri ve anlattığımız gibi etiket hilelerine rastlamaları durumunda Tarım İl/İlçe Müdürlüklerine durumu bildirmeleridir. Etiket hileleri olan ürünleri sağlığı bizim için önemli olan tüketicilere özellikle ürün ismi verip, yazmaya devam ederek sağlıklı ürün tüketmenizi hedeflemekteyiz.
  SATIN ALACAĞINIZ GIDA MADDESİNİN ETİKETİNE DİKKAT EDİN!...
Mehmet Ali BULUT                                                                  
Ziraat Mühendisleri Odası                                                                          
Iğdır İl Temsilcisi