Yıllardır önemli bir hile metodu olarak kullanılan aldatmacaların bu
sayede önüne geçilmeye çalışılıyor.Bu denetimlere rağmen etiket
hileleri maalesef yine olmakta.
Etiketin de hilesi olurmuymuş diye düşünebilirsiniz. Elbette olur.Hem de hiç tahmin edemeyeceğiniz kadar çok .5179 Sayılı Kanunun ‘Reklam ve Tanıtımlara’ dair aşağıda yazılı olan 21.maddesi bu konuyu çok açık bir şekilde belirterek bu tür hileleri yapanlara uygulanacak cezayı belirliyor.
Madde 21- Gıda maddeleri ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin etiketlenmesi, reklam ve tanıtımı ; sahte,yanıltıcı veya gıdanın karekterine, yapısına, özellikle doğasına, özelliklerine, bileşimine, miktarına, dayanıklığına, orjinine, üretim metoduna göre hatalı bir izlenim oluşturacak, gıdanın sahip olmadığı etki ve özelliklerine atıfta bulunacak, tüm benzer gıda maddeleri ile aynı özelliklere sahip olduğu halde gıda maddesinin özel karekteristiklerine sahip olduğunu bildiren veya ima eden ifadeleri ve tüketiciyi yanıltacak yazı, resim, şekil ve benzerlerini içermemelidir.
Denetim uzmanlarının dahi çok zor fark edebildiği bu hilelerden örnekler verip konuyu inceleyelim. Ancak konu geniş kapsamlı olduğu için bu yazımızda ZEYTİNYAĞI, SİRKE,ve BAL ürünlerindeki hilelere bakacağız. Diğer ürünlerin etiketlerinde yapılan hileleri ise bir sonraki yazımda ele almaya çalışacağız.
SİRKE
Her yıl özellikle de turşu mevsiminde piyasada çok ucuz fiyatlara sirke satılıyor. 5 litrelik sirkelerin fiyatı neredeyse aynı miktardaki su fiyatına denk. Peki uzun süren bir fermantasyon sürecinden geçen sirkeler nasıl oluyor da bu kadar ucuz satılıyor? Hiç düşündünüz mü?
Piyasada düşük fiyatla satılan sirkelerin büyük çoğunluğu öyle uzun süreli fermantasyondan falan geçmiyor. Peki, nasıl yapılıyor? Çok kolay. Büyük kazanlardaki suyun üzerine biraz asetik asit, biraz boya katıp karıştırdınız mı çok kısa sürede suni sirke elde ediliyor. Yalnız bu ürüne sirke denilerek satılırsa üretici açısından bazı sıkıntılar ortaya çıkabilir. Mesela kuru madde miktarına bakıldığında ürünün hileli olduğu ortaya çıkar ve firma cezaya maruz kalabilir. Bu nedenle ürün etiketinde ürün adı ‘Üzüm Sirkeli Salamuralık Konsantre’ diye yazılıyor. Ancak bu ifade bizim gibi açıkça yazılmıyor. ÜZÜM SİRKE yazısı dikkat çekici büyüklük ve renkte fakat ‘ li’ eki ve ‘salamuralık konsantre’ ifadesi arka fon resmiyle renk uyumlu ve küçük puntolarla yazılıyor. Yani çok dikkat etmezseniz ürünün gerçek adını okumak mümkün değil. Bu etiketlemeyi böyle görürseniz bu üzüm sirkesinin suni sirke olduğunu anlayacaksınız.
ZEYTİNYAĞI
Sayın Tüketiciler siz ‘Zeytinyağlı Yağ’ diye bir şey duydunuz mu? Bu da neymiş demeyin. Zeytinyağlı dolma, zeytinyağlı sebze yemekleri var da zeytinyağlı yağ olmaz mı? Evet maalesef yapanlar var.
Denetimlerde görülüyor ki bir yağ tenekesinin üzerinde ilk bakışta zeytinyağı yazısı okunuyor, ancak tenekenin arka tarafında küçük puntolu harflerle yazılan içindekiler bölümü okunduğunda ürün içerisinde çeşitli bitkisel yağların karışımı olduğu yazıyor. Dikkatli bir şekilde inceleyince yağ tenekesinin ön kısmında zeytin ve zeytinyağı resimlerinin üzerinde kocaman bir şekilde yazılan ifadenin ‘Zeytinyağı’ değil de ‘Zeytinyağlı’ olduğu görülüyor. Tabi ki halkın kalabalık olduğu pazarlar , cami önleri gibi yerlerde seyyar araçlarda uygun fiyatlarla satılan ürünü tüketici ilk bakışta ZEYTİNYAĞLI ifadesini ZEYTİNYAĞI diye okuyor. Halbuki bir !L’ harfiyle kandırılan vatandaşımıza , şifa niyetine aldığı zeytinyağı tam belli olmayan karışım yağlar yediriliyor.
3- BAL
Balda da benzer şekilde küçük puntolu yazılar, arı resimleri ve özellikle içerisinde ‘Bal’ ifadesi bulunan markalar kullanılarak tüketici aldatılmaktadır.Ürün etiketindeki yazılara ancak mercekle bakınca ‘Bal Aromalı Şurup’, ‘Çam Aromalı Şurup’ gibi ifadeler okunabiliyor. Yani halkımızın şifa niyetine alarak yediği balın etiketine iyi dikkat etmezsek BAL yerine glukoz ve fruktoz şurubu yiyebiliriz.
Etiket hileleri olan ürünleri sağlığı bizim için önemli olan tüketicilere özellikle ürün ismi verip, yazmaya devam ederek sağlıklı ürün tüketmenizi hedeflemekteyiz.
SATIN ALACAĞINIZ GIDA MADDESİNİN ETİKETİNE DİKKAT EDİN!...
Mehmet Ali BULUT
Ziraat Mühendisleri Odası
Iğdır İl Temsilcisi
Etiketin de hilesi olurmuymuş diye düşünebilirsiniz. Elbette olur.Hem de hiç tahmin edemeyeceğiniz kadar çok .5179 Sayılı Kanunun ‘Reklam ve Tanıtımlara’ dair aşağıda yazılı olan 21.maddesi bu konuyu çok açık bir şekilde belirterek bu tür hileleri yapanlara uygulanacak cezayı belirliyor.
Madde 21- Gıda maddeleri ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin etiketlenmesi, reklam ve tanıtımı ; sahte,yanıltıcı veya gıdanın karekterine, yapısına, özellikle doğasına, özelliklerine, bileşimine, miktarına, dayanıklığına, orjinine, üretim metoduna göre hatalı bir izlenim oluşturacak, gıdanın sahip olmadığı etki ve özelliklerine atıfta bulunacak, tüm benzer gıda maddeleri ile aynı özelliklere sahip olduğu halde gıda maddesinin özel karekteristiklerine sahip olduğunu bildiren veya ima eden ifadeleri ve tüketiciyi yanıltacak yazı, resim, şekil ve benzerlerini içermemelidir.
Denetim uzmanlarının dahi çok zor fark edebildiği bu hilelerden örnekler verip konuyu inceleyelim. Ancak konu geniş kapsamlı olduğu için bu yazımızda ZEYTİNYAĞI, SİRKE,ve BAL ürünlerindeki hilelere bakacağız. Diğer ürünlerin etiketlerinde yapılan hileleri ise bir sonraki yazımda ele almaya çalışacağız.
SİRKE
Her yıl özellikle de turşu mevsiminde piyasada çok ucuz fiyatlara sirke satılıyor. 5 litrelik sirkelerin fiyatı neredeyse aynı miktardaki su fiyatına denk. Peki uzun süren bir fermantasyon sürecinden geçen sirkeler nasıl oluyor da bu kadar ucuz satılıyor? Hiç düşündünüz mü?
Piyasada düşük fiyatla satılan sirkelerin büyük çoğunluğu öyle uzun süreli fermantasyondan falan geçmiyor. Peki, nasıl yapılıyor? Çok kolay. Büyük kazanlardaki suyun üzerine biraz asetik asit, biraz boya katıp karıştırdınız mı çok kısa sürede suni sirke elde ediliyor. Yalnız bu ürüne sirke denilerek satılırsa üretici açısından bazı sıkıntılar ortaya çıkabilir. Mesela kuru madde miktarına bakıldığında ürünün hileli olduğu ortaya çıkar ve firma cezaya maruz kalabilir. Bu nedenle ürün etiketinde ürün adı ‘Üzüm Sirkeli Salamuralık Konsantre’ diye yazılıyor. Ancak bu ifade bizim gibi açıkça yazılmıyor. ÜZÜM SİRKE yazısı dikkat çekici büyüklük ve renkte fakat ‘ li’ eki ve ‘salamuralık konsantre’ ifadesi arka fon resmiyle renk uyumlu ve küçük puntolarla yazılıyor. Yani çok dikkat etmezseniz ürünün gerçek adını okumak mümkün değil. Bu etiketlemeyi böyle görürseniz bu üzüm sirkesinin suni sirke olduğunu anlayacaksınız.
ZEYTİNYAĞI
Sayın Tüketiciler siz ‘Zeytinyağlı Yağ’ diye bir şey duydunuz mu? Bu da neymiş demeyin. Zeytinyağlı dolma, zeytinyağlı sebze yemekleri var da zeytinyağlı yağ olmaz mı? Evet maalesef yapanlar var.
Denetimlerde görülüyor ki bir yağ tenekesinin üzerinde ilk bakışta zeytinyağı yazısı okunuyor, ancak tenekenin arka tarafında küçük puntolu harflerle yazılan içindekiler bölümü okunduğunda ürün içerisinde çeşitli bitkisel yağların karışımı olduğu yazıyor. Dikkatli bir şekilde inceleyince yağ tenekesinin ön kısmında zeytin ve zeytinyağı resimlerinin üzerinde kocaman bir şekilde yazılan ifadenin ‘Zeytinyağı’ değil de ‘Zeytinyağlı’ olduğu görülüyor. Tabi ki halkın kalabalık olduğu pazarlar , cami önleri gibi yerlerde seyyar araçlarda uygun fiyatlarla satılan ürünü tüketici ilk bakışta ZEYTİNYAĞLI ifadesini ZEYTİNYAĞI diye okuyor. Halbuki bir !L’ harfiyle kandırılan vatandaşımıza , şifa niyetine aldığı zeytinyağı tam belli olmayan karışım yağlar yediriliyor.
3- BAL
Balda da benzer şekilde küçük puntolu yazılar, arı resimleri ve özellikle içerisinde ‘Bal’ ifadesi bulunan markalar kullanılarak tüketici aldatılmaktadır.Ürün etiketindeki yazılara ancak mercekle bakınca ‘Bal Aromalı Şurup’, ‘Çam Aromalı Şurup’ gibi ifadeler okunabiliyor. Yani halkımızın şifa niyetine alarak yediği balın etiketine iyi dikkat etmezsek BAL yerine glukoz ve fruktoz şurubu yiyebiliriz.
Etiket hileleri olan ürünleri sağlığı bizim için önemli olan tüketicilere özellikle ürün ismi verip, yazmaya devam ederek sağlıklı ürün tüketmenizi hedeflemekteyiz.
SATIN ALACAĞINIZ GIDA MADDESİNİN ETİKETİNE DİKKAT EDİN!...
Mehmet Ali BULUT
Ziraat Mühendisleri Odası
Iğdır İl Temsilcisi
