Miladdan sonra bu toprakları VII asrda araplar, ХI asrda selibçiler,
ХII asrda ise Mısır sultanları zapt etmişler. 1917-ci yılda ingilis
ordusunun işgali ile bu arazi 1920-1947-ci yıllarda Büyük Britaniya
arazisi olmuşdur.
Israil devleti 14 mayıs 1948-ci yılda Filistin topraklarında Büyük Britaniya mandatlığının iptal edilmesi ile, Filistin arazisinde bağımsız arap ve yehudi devletlerinin yaratılması hakkında Birleşik Milletler Baş Meclisinin 1947-ci yıl 29 kasım tarihli kararı ile kurulmuşdur. Filistin ve Israil devletleri kendi topraklarında sayca azlıkta kalan milletlerin hukuklarını temin edecek demokratik ana yasanı kabul etmeli idi. 1948-ci yılın mayısında kurulmuş Israil hükumetine yalnız sionist partilerin nümayendeleri dahil oldu. Bu devlet kurulduğu günden Birleşik Milletler Teşkilatının kararı ile Filistin Arab devleti için ayrılmış arazinin büyük hissesini (6.7 bin km) ve Kudüsü işgal ederek 1,5 milyondan çok arapı kendi topraklarından kovdu. Böylece Filistin göçmenleri sorunu yarandı. Israil BMT-nin 1947-ci yıl 29 kasım tarihli kararına zıdd olarak 1950-ci yılda Kudüsü baş kent ilan etdi. 1956-cı yılda Israil Ingiltere ve Fransa ile birlikte Mısıra karşı tecavüz etmiş, 1957-ci yılın mayısında Eyrenhayer doktrınasına katılaraq, 1958-ci yılda ABD ve Ingilterenin Lübnan ve Iordaniyaya müdahilesine yardım etmişdir. Israil işgalçilik planlarını hayata gecirerek, 5 haziran 1967-ci yılda emperializmin ve uluslararası sionizmin yardımı ile arap ülkelerine karşı yeni tecavüze başladı, daha sonra Mısırın, Suriyenin, Iordaniyanın toplam 70 bin km arazisini ve Kudüsün kalanını işgal etdi.
Birleşmiş Milletler Teşkilatının 29 kasım 1947-ci yıl kararı ile Büyük Britaniyanın bu arazideki hükmüranlığı leğv edilerek, Filistin topraklarında mustakil arap ve yehudi devletleri yaratılmalı idi. Fakat 1947-49-cu yıllarda Israil Filistin Arab devleti için ayrılmış arazinin böyük bir kısmını zapt etdi.
1964-te Kahirede yapılan Arap Birliyi toplantısında Filistin halkının bağımsızlığını ve varlığını sürdürmeyi amaçlayan tüm siyasal ve askeri kuruluşları birleştiren örgüt kurulması kararlaştırıldı ve aynı yılın mayıs ayında Filistin Arapları Ulusal Konqresinde resmen kuruldu. Başkanlığa seçilen Ahmet Şukayri bir süre sonra yerini Yaser Arafata bıraktı. Dördüncü Arap-Israil savaşından sonra, Filistin direnişine katilan El Fetih, Er Saika, Filistin Kurtuluş Cebhesi, Filistin Kurtuluşu için Halk Cebhesi, Filistin Kurtuluşu için Demokratik Cebhe, Arap Kurtuluş Cebhesi gibi topluluklar Filistin Kurtuluş Örgütü (FKO) çevresinde toplandı.
1970-te FKO üç yıl süren bir yenilenme süresi yaşadı. 1971-de Ürdun ordusu Ürdundeki Filistin kamplarına saldırdı ve FKO taraftarları ülkeden çıkarıldı. Ekim 1973-de Mısır ve Suriye cebhelerinde başlayan IV Arap-Israil savaşında FKO önemli etkinlik gösterdi. Cezayır konferansında (1973) ve Rabotta yapılan VII Arab Toplantısında (1974) FKO, Filistin halkının temsilçisi olarak tanındı, daha sonra Islam Konferansı, BM ve Afrika Ülkeleri sırasıyla FKO-nu tanıdılar. Zaman geçdikce etkinlik kazanan FKO, uluslararası düzeyde Filistinin yasal temsilcisi sayıldı. 1974-ten başlayarak Birleşmiş Milletlere devamlı temsilci gönderildi. Lübnandakı iç savaşa (1975-76) katılan örgüt Israile karşı direnişi sürdürdü. Mısır-Israil ABD arasında imzalanan Comp-David anlaşmasından sonra FKO-nun diplomatik başarılarından ve bir çok ülke ile geliştirdiyi iyi ilişkilerinden rahatsız olan çevreler, Filistine karşı yeni bir harekat başlatdılar (1980). Israilin Lübnan topraklarının işgali üzerine FKO taraftarları, Batı Beyrutu yaklaşık üç ay savunduktan sonra boşaltıb (21 ağustos-1 eylül 1982), deniz, kara ve hava yolu ile bölgedeki diger arap ülkelerine dağıldılar. Savunmasız kalan Batı Beyrutta Israilin desteyile Falanyist milislerin yaptığı insanlıq dışı katliamlarda yüzlerce kişi öldürüldü. (16 eylül 1982). ABD, Fransa, Ingiltere ve Italya barış güçleri adı altında Lübnana müdahile etmek istedi. Bu gelişmeye ve ABD-nin önerdiyi barış planına karşı çıkan Filistin Ulusal Konseyi, Filistin halkının kendi kaderini belirleme ve devletini kurma hakkını savunan Fez Arap planı ile Sovyet Barış planını destekledi (şubat 1983). Ayni yıl Suriyenin desteklediyi qruplarla Arafat yanlıları arasında çıkan çatışmalar sonrasında FKO-nun merkezi Lübhandan taşındı.
Yaklaşık altmış yıldır ki, sionist Israil devletinin Filistin üzerine işgalçilik planları davam etmekte, Filistin halkı ise kendi hakk işi uğrunda mücadilesini vermektedir.
Tarihçi yazar Hüseyn Aliyev.
Nahcıvan.
Israil devleti 14 mayıs 1948-ci yılda Filistin topraklarında Büyük Britaniya mandatlığının iptal edilmesi ile, Filistin arazisinde bağımsız arap ve yehudi devletlerinin yaratılması hakkında Birleşik Milletler Baş Meclisinin 1947-ci yıl 29 kasım tarihli kararı ile kurulmuşdur. Filistin ve Israil devletleri kendi topraklarında sayca azlıkta kalan milletlerin hukuklarını temin edecek demokratik ana yasanı kabul etmeli idi. 1948-ci yılın mayısında kurulmuş Israil hükumetine yalnız sionist partilerin nümayendeleri dahil oldu. Bu devlet kurulduğu günden Birleşik Milletler Teşkilatının kararı ile Filistin Arab devleti için ayrılmış arazinin büyük hissesini (6.7 bin km) ve Kudüsü işgal ederek 1,5 milyondan çok arapı kendi topraklarından kovdu. Böylece Filistin göçmenleri sorunu yarandı. Israil BMT-nin 1947-ci yıl 29 kasım tarihli kararına zıdd olarak 1950-ci yılda Kudüsü baş kent ilan etdi. 1956-cı yılda Israil Ingiltere ve Fransa ile birlikte Mısıra karşı tecavüz etmiş, 1957-ci yılın mayısında Eyrenhayer doktrınasına katılaraq, 1958-ci yılda ABD ve Ingilterenin Lübnan ve Iordaniyaya müdahilesine yardım etmişdir. Israil işgalçilik planlarını hayata gecirerek, 5 haziran 1967-ci yılda emperializmin ve uluslararası sionizmin yardımı ile arap ülkelerine karşı yeni tecavüze başladı, daha sonra Mısırın, Suriyenin, Iordaniyanın toplam 70 bin km arazisini ve Kudüsün kalanını işgal etdi.
Birleşmiş Milletler Teşkilatının 29 kasım 1947-ci yıl kararı ile Büyük Britaniyanın bu arazideki hükmüranlığı leğv edilerek, Filistin topraklarında mustakil arap ve yehudi devletleri yaratılmalı idi. Fakat 1947-49-cu yıllarda Israil Filistin Arab devleti için ayrılmış arazinin böyük bir kısmını zapt etdi.
1964-te Kahirede yapılan Arap Birliyi toplantısında Filistin halkının bağımsızlığını ve varlığını sürdürmeyi amaçlayan tüm siyasal ve askeri kuruluşları birleştiren örgüt kurulması kararlaştırıldı ve aynı yılın mayıs ayında Filistin Arapları Ulusal Konqresinde resmen kuruldu. Başkanlığa seçilen Ahmet Şukayri bir süre sonra yerini Yaser Arafata bıraktı. Dördüncü Arap-Israil savaşından sonra, Filistin direnişine katilan El Fetih, Er Saika, Filistin Kurtuluş Cebhesi, Filistin Kurtuluşu için Halk Cebhesi, Filistin Kurtuluşu için Demokratik Cebhe, Arap Kurtuluş Cebhesi gibi topluluklar Filistin Kurtuluş Örgütü (FKO) çevresinde toplandı.
1970-te FKO üç yıl süren bir yenilenme süresi yaşadı. 1971-de Ürdun ordusu Ürdundeki Filistin kamplarına saldırdı ve FKO taraftarları ülkeden çıkarıldı. Ekim 1973-de Mısır ve Suriye cebhelerinde başlayan IV Arap-Israil savaşında FKO önemli etkinlik gösterdi. Cezayır konferansında (1973) ve Rabotta yapılan VII Arab Toplantısında (1974) FKO, Filistin halkının temsilçisi olarak tanındı, daha sonra Islam Konferansı, BM ve Afrika Ülkeleri sırasıyla FKO-nu tanıdılar. Zaman geçdikce etkinlik kazanan FKO, uluslararası düzeyde Filistinin yasal temsilcisi sayıldı. 1974-ten başlayarak Birleşmiş Milletlere devamlı temsilci gönderildi. Lübnandakı iç savaşa (1975-76) katılan örgüt Israile karşı direnişi sürdürdü. Mısır-Israil ABD arasında imzalanan Comp-David anlaşmasından sonra FKO-nun diplomatik başarılarından ve bir çok ülke ile geliştirdiyi iyi ilişkilerinden rahatsız olan çevreler, Filistine karşı yeni bir harekat başlatdılar (1980). Israilin Lübnan topraklarının işgali üzerine FKO taraftarları, Batı Beyrutu yaklaşık üç ay savunduktan sonra boşaltıb (21 ağustos-1 eylül 1982), deniz, kara ve hava yolu ile bölgedeki diger arap ülkelerine dağıldılar. Savunmasız kalan Batı Beyrutta Israilin desteyile Falanyist milislerin yaptığı insanlıq dışı katliamlarda yüzlerce kişi öldürüldü. (16 eylül 1982). ABD, Fransa, Ingiltere ve Italya barış güçleri adı altında Lübnana müdahile etmek istedi. Bu gelişmeye ve ABD-nin önerdiyi barış planına karşı çıkan Filistin Ulusal Konseyi, Filistin halkının kendi kaderini belirleme ve devletini kurma hakkını savunan Fez Arap planı ile Sovyet Barış planını destekledi (şubat 1983). Ayni yıl Suriyenin desteklediyi qruplarla Arafat yanlıları arasında çıkan çatışmalar sonrasında FKO-nun merkezi Lübhandan taşındı.
Yaklaşık altmış yıldır ki, sionist Israil devletinin Filistin üzerine işgalçilik planları davam etmekte, Filistin halkı ise kendi hakk işi uğrunda mücadilesini vermektedir.
Tarihçi yazar Hüseyn Aliyev.
Nahcıvan.
