Kurultay Organizasyon Komitesinde Azrerbaycan'dan Prof. Dr. Ramiz Asker, Ankara'dan Seyfettin Altaylı, İzmir'den Cemal Mehmethanoğlu, Iğdır'dan Serdar Ünsal, Kars'tan Murtaza Karaçanta, Avrupa'dan Ayhan Demirci, Amasya'dan Muttalıp Ulutanrıverdi'in yer aldığı komite, yayınladığı Kurultay bildirisinde şu görüşlere yer verdi: “Türkiye'de yaşayan, Anadolu Türklerinin özbe öz qardaşları Azerbaycan Türkleri. Bildiğiniz gibi, bu gün, Türkiye'nin değişik şehirleri ve bölgelerinde yaşayan, 3.000.000 civarında Azerbaycan Türk'ü vardır. Türkiye'de yaşayan Azerbaycan Türklerini aşağıdaki gibi gruplandırabiliriz; Yüz yıllardır Doğu Anadolu'nun Ardahan Kars, Iğdır, Ağrı, Van, şehirlerinde yaşayan, Anadolu'nun yerli ahalilerinden olan, Azerbaycan Türkleri, Bilindiği gibi Azerbaycan 1828 yılında Rusya ve o dönemde bugünkü İran'da hakim olan iktidar arasında imzalanan Türkmençay anlaşmasıyla ikiye ayrıldı. Yani 1800'lü yıllarda Azerbaycan vahit bir coğrafya idi. Rusların Azerbaycan'ı işgal etmesi ve Azerbaycan'ın Türkmençay Anlaşmasıyla ikiye bölünmesi sürecinde Anadolu'ya göç ederek. Son 150-200 yıl içinde Türkiye'ye göç ederek, Amasya, Tokat, Sivas, Antalya, Muğla, Muş gibi ülkemizin değişik bölgelerine yerleşen Azerbaycan Türkleri 1828 Türkmençay Anlaşması'ndan sonra, özellikle de 93 Harbi adlanan 1877-1878 yıllarındaki Osmanlı-Rus savaşlarından sonra Rusların çekilmesiyle birlikte kendileriyle zorla götürdükleri ve İngilizlerin de plânı doğrultusunda Batı Azerbaycan'a yerleştirdikleri, sonra da buralarda maşa olarak kullandıkları Ermenilere katliamlar ve soykırımlarla etnik temizlik yaptırması sonucu Türkiye'ye sığınan Azerbaycan Türkleri. Cumhuriyet döneminde, ekonomik, sosyal ve siyasi nedenlerle, Güney Azerbaycan'dan Türkiye'ye göç ederek, Türkiye'nin Özellikle büyük şehirlerinde yaşayan Güney Azerbaycan Türkleri. SSCB'nin dağılması sonrası, ekonomik ve sosyal nedenlerle, Türkiye'ye göç eden, Kuzey Azerbaycan Türkleri. Sayısal olarak az olsa bile, 2. dünya savaşı sırasında, Sovyet ordularında yer alan, Almanlara esir düştükten sonra saf değiştirerek, Sovyet ordularına karşı oluşturulan lejyonlarda çarpışan ve II. Dünya Savaşı sonrası Azerbaycan'a dönemeyip, Türkiye'de yaşamayı tercih eden Azerbaycan Türkleri. Ne yazık ki, yıllardır, Türkiye'nin değişik yörelerinde yaşayan Azerbaycan Türkleri arasında değişik nedenle, bir birlik, dayanışma, haberleşme yada bir organizasyon oluşturulamamıştır. Bir çok Azerbaycan Türkleri birbirlerinin varlıklarından habersiz olarak Türkiye'nin değişik yörelerinde yaşamlarına devam etmişlerdir. Örgütlenmeleri: Türkiye'de yaşayan Azerbaycan Türklerinin ilk örgütleri, 2. Dünya Savaşı sonrası, Sovyet Ordularına karşı Almanya'nın safına geçerek savaştıkları için, Azerbaycan'a dönemeyen ve Türkiye'nin büyük şehirlerine gelerek yaşayan, Azerbaycan Türklerinin kurdukları Ankara Azerbaycan Kültür Derneğidir. Kars'ta Iğdır'da, Ağrı'da, Van'da Amasya'da yaşayan Azerbaycan Türkleri, birinci olarak, kendilerini öz vatanlarında gibi gördükleri için, ikinci olarak, Azerbaycan Türklerinin örgütlenme, dayanışma konusunda isteksizlikleri, üçüncü olarak, 1990. yıllara kadar, SSCB'nin varlığı nedeniyle Kuzey Azerbaycan'la ilişkilerinin yeterli olmaması, yine, başka nedenlerle, Güney Azerbaycan'da yaşayan Azerbaycan Türkleriyle bağlarının yeterince olmaması. Farklı coğrafyalarda yaşama. İletişim ve ulaşım araçlarının şimdiki kadar güçlü olmaması. Başka nedenlerde söylenebilir, ama şu bir gerçek ki, SSCB'nin dağılıp, Kuzey Azerbaycan'ın bağımsız bir devlete dönüşmesine kadar, Türkiye'de çalışmalarını aralıksız devam ettiren yalnızca Azerbaycan Kültür Derneği olmuştur. 1990 lı yılların başından itibaren, İzmir, İstanbul, Bursa ve benzeri yerlerde çeşitli dernekler kurulmuştur. Bu derneklerin bir kısmı, Azerbaycan Türk Kültür Derneği adıyla, bir kısmı da, Kars - Ardahan - Iğdır Derneği olarak kurulmuş ve faaliyet göstermiştir. 2001 yılında, Azerbaycan Cumhuriyeti devlet başkanı Haydar Aliyev'in "Xariçte yaşayan Azerbaycan Türklerinin teşkilatlanması"na yönelik hamlesiyle birlikte, değişik dünya devletlerinde yaşayan Azerbaycan Türkleriyle birlikte, Türkiye'de Azerbaycan Türklerinin örgütlenmelerinde, gözle görülür bir artış olmuştur. Azerbaycan Cumhuriyetinde kurulan Diaspora Komitesinin çabalarıyla, bir kısmı kağıt üzerinde de olsa, Türkiye'de 10 dan çok dernek yaranmış ve bu derneklerin bir kısmının katımlıyla Türkiye Azerbaycan Dernekleri Federasyonu (TADEF) adıyla bir federasyon kurulmuştur. (2004) Federasyon, değişik nedenlerle, başarılı olamamıştır. (Türkiye'de yaşayan Azerbaycan Türklerini kucaklayamamıştır.) Bunun çeşitli sebepleri vardır, bizim gayemiz de bu sebepleri ortadan kaldırmak ve mevcut dernekleri aynı idealler doğrultusunda birleştirerek bir güç haline gelmektir. Bu yöndeki çalışmalarımızı yurt dışına da taşırmak ve özellikle yurt dışında yaşayan ve birbirinden kopup, birbirleriyle aynı idealler doğrultusunda birleşmeyen Güney Azerbaycan Türklüğünü de kucaklayarak yurt dışında ortak ve güçlü bir diaspora oluşumunu sağlamak en büyük gayemizdir. Önümüzde duran görev: Türkiye'de yaşayan Azerbaycan Türklerini ve örgütlenmelerini kısaca inceledikten sonra, önümüzde duran, görevlerden bahsetmek istiyorum. Bu gün dünya'da, değişik devletler'in sınırları içinde yaşayan 50 Milyon Azerbaycan Türkü Yaşamaktadır.
Azerbaycan Türkleri kimdir sorusunuda kısaca cevaplamak istiyorum. Azerbaycan Türkleri bu gün dünyanın değişik ülkelerinde ve devletlerinde yaşayan 250 Milyon'luk Türk Dünyasının bir parçasıdır. Anadolu Türkleri ve Azerbaycan Türkleri, Türklerin OĞUZ-KIPÇAK ve az da olsa KARLUK boyundandır. Ancak Azerbaycan ve Anadolu coğrafyasında yaşayan Türkler arasındaki çoğunluk çeşitli Oğuz boylarına aittir, kullandıkları dil de Oğuzca denilen Türkçenin batı koluna aittir. Azerbaycan Türklerinin 35 milyondan fazla İran'da, 8 milyondan fazla Azerbaycan Cumhuriyetinde, 3 milyon civarında Türkiye Cumhuriyetinde, 2,5 milyon Rusya Federasyonu'nda ve 700 bin kadar Gürcistan'da, Almanya, Amerika ve Kanada olmak üzere, dünyanın değişik ülkelerinde yaşamaktadır.
Bu gün, tarihsel, kültürel ve siyasi zorunluluklar, dünyada meydana gelen gelişmeler, 50 milyonluk Azerbaycan Türkünün, 250 milyonu aşkın Türk dünyasının içinde güzide bir topluluk olmasını, birlik ve beraberliğini sağlaması, Anadolu Türklüğü ile dünya arenasında yan yana yürümesini gerekli kılmaktadır. Türk Dünyasının birliği yolunda Azerbaycan Türklüğünün birlik oluşturması bir kilometre taşı olacaktır. Bu sebeple Azerbaycan Türklüğünün bazı siyasi mülahazaları bir kenara bırakarak özellikle yurt dışında birlik olması ve bu birlikteliği içeriye taşıması hem Azerbaycan, hem de Türk dünyası için son derece hayırlı bir iş olacaktır, buna yürekten inanmaktayız. İşgal edilmiş topraklarımızın azad edilmesi yolunda oluşturulacak bu birlik dünya arenasında önemli işler başarabilir. Bu birliktelik diğer yandan Güney Azerbaycan'da yaşayan soydaşlarımızın Birleşmiş Milletler Anayasası, Paris Anlaşması ve Avrupa Şartnamesinde yansımasını bulan temel hak ve hürriyetlerini
kazanmasında da önemli görevler üstlenecektir. Bu sebeple Azerbaycan Türkleri ruhen ve fikren birlik oluşturma durumundadır. Bu birlik için de bize düşen görev, Türkiye'de yaşayan Azerbaycan Türklerinin birlikteliğini sağlayarak işe başlamaktır. Türkiye'de yaşayan Azerbaycanlı aydınların bu birlikteliği sağlamada yeterli olacak gücü, tecrübesi ve iradesi mevcuttur. Bu birliğin ilk addımını, 23-24 Nasin'da yapacağımız, Kurultayımızın oluşturacağı inancındayız.
Azerbaycan Türkleri kimdir sorusunuda kısaca cevaplamak istiyorum. Azerbaycan Türkleri bu gün dünyanın değişik ülkelerinde ve devletlerinde yaşayan 250 Milyon'luk Türk Dünyasının bir parçasıdır. Anadolu Türkleri ve Azerbaycan Türkleri, Türklerin OĞUZ-KIPÇAK ve az da olsa KARLUK boyundandır. Ancak Azerbaycan ve Anadolu coğrafyasında yaşayan Türkler arasındaki çoğunluk çeşitli Oğuz boylarına aittir, kullandıkları dil de Oğuzca denilen Türkçenin batı koluna aittir. Azerbaycan Türklerinin 35 milyondan fazla İran'da, 8 milyondan fazla Azerbaycan Cumhuriyetinde, 3 milyon civarında Türkiye Cumhuriyetinde, 2,5 milyon Rusya Federasyonu'nda ve 700 bin kadar Gürcistan'da, Almanya, Amerika ve Kanada olmak üzere, dünyanın değişik ülkelerinde yaşamaktadır.
Bu gün, tarihsel, kültürel ve siyasi zorunluluklar, dünyada meydana gelen gelişmeler, 50 milyonluk Azerbaycan Türkünün, 250 milyonu aşkın Türk dünyasının içinde güzide bir topluluk olmasını, birlik ve beraberliğini sağlaması, Anadolu Türklüğü ile dünya arenasında yan yana yürümesini gerekli kılmaktadır. Türk Dünyasının birliği yolunda Azerbaycan Türklüğünün birlik oluşturması bir kilometre taşı olacaktır. Bu sebeple Azerbaycan Türklüğünün bazı siyasi mülahazaları bir kenara bırakarak özellikle yurt dışında birlik olması ve bu birlikteliği içeriye taşıması hem Azerbaycan, hem de Türk dünyası için son derece hayırlı bir iş olacaktır, buna yürekten inanmaktayız. İşgal edilmiş topraklarımızın azad edilmesi yolunda oluşturulacak bu birlik dünya arenasında önemli işler başarabilir. Bu birliktelik diğer yandan Güney Azerbaycan'da yaşayan soydaşlarımızın Birleşmiş Milletler Anayasası, Paris Anlaşması ve Avrupa Şartnamesinde yansımasını bulan temel hak ve hürriyetlerini
kazanmasında da önemli görevler üstlenecektir. Bu sebeple Azerbaycan Türkleri ruhen ve fikren birlik oluşturma durumundadır. Bu birlik için de bize düşen görev, Türkiye'de yaşayan Azerbaycan Türklerinin birlikteliğini sağlayarak işe başlamaktır. Türkiye'de yaşayan Azerbaycanlı aydınların bu birlikteliği sağlamada yeterli olacak gücü, tecrübesi ve iradesi mevcuttur. Bu birliğin ilk addımını, 23-24 Nasin'da yapacağımız, Kurultayımızın oluşturacağı inancındayız.
