Kara Ocakta Açan Karanfiller

 

Beyaz ve kırmızı renklerinin gölgesinde, 

Akan gözyaşlarının hüznünde.

Doğradın beni lime lime

Kırmızı ve beyaz yaprakların,

Hasretin kanıma işledi, 

 Hüznünü anlatırken.

Azerbaycan halkının tarihine “Kanlı Yanvar Faciası” olarak geçen olayın üzerinden bugün tam 25 yıl geçti. 20 Yanvar (Ocak) Bağımsızlık için “al kanların aktığı”, “ağlayan karanfillerin” şanlı gecesidir.

 20 Yanvar Şanlı Türk'ün Bağımsızlık karakterini bütün dünyaya gösterdiği gecelerden biridir.

Bu katliama “Kara Ocak” denmektedir ve asıl neden ise Ermenilerle alakalıdır. 

Ermenilerin artan toprak talepleri karşısında büyük bir Azerbaycan Türkleri kitlesi tepki göstermiş ve “Ermeniler Dışarı” sloganları atarak yürüyüşler tertiplemişlerdi. 

Buna misilleme olarak Ermenistan’da yaşayan çok sayıda Azerbaycan Türkü ata yurdu topraklarını terk etmek zorunda bırakılmıştı. 13 Ocak 1990'da başlatılan Bakü Katliamını durdurmak iddiası ile Sovyet Ordusu, Bakü'ye girerek isyanı kanlı bir biçimde bastırdı. Sovyet birlikleri, 20 Ocak 1990'da Ermenileri korumak iddiası ile Bakü'ye giderek bir çok Azerbaycan Türkü’nü öldürmüştü. Sovyet Ordusunun sert müdahalesi Azerbaycan Türklerinde büyük tepkilere sebep oldu. Bu bastırma olayını protesto eden Azerbaycan Türklerini cezalandırmaktan öte, artan milliyetçi akımları ve bağımsızlık girişiminde bulunabilecek tüm Sovyet cumhuriyetlerine bir gözdağı niteliğindeydi.

 Ancak bu taktik geri tepti ve Sovyet yönetimi altındaki Azerbaycan'da, diğer Sovyet cumhuriyetlerinde de olduğu gibi, milliyetçilik akımını ve bağımsızlık talebini hızlandırarak, Azerbaycan Türkleri halkında Sovyet yönetiminin topluca reddine neden oldu ve Sovyetler Birliği'nin çöküşünü hızlandırdı.

20 Ocak 1990'da Sovyet Ordusunun Bakü’ye girişi 1988'de Karabağ’daki Ermeni bölücü hareketi ve Ermenistan’ın bu bölgeyi kendi kontrolü altına almak için çabalar göstermesi sırasında, Azerbaycan halkının kendi vatanını savunma amacıyla giriştiği ve süreç içerisinde Moskova'dan bağımsız olma mücadelesine dönüşen siyasi gelişmelerin içinde önemli bir dönemeçtir. 20 Ocak'ta Sovyet Ordusunun Bakü’de yaptığı katliam Azerbaycan halkının bağımsızlık mücadelesini bastırma 

girişimidir.

20 Ocak 1990, 

Azerbaycan’da karanfiller ağladı,

Karalara bürünen analar ağladı,

Ağladılar, ağlattılar.

Feryatlar göklere yükseldi, 

Arş’ta fırtınalar koptu,

Karanfillerin gözlerinden kan damlarken, 

Hürriyet tomurcuklandı filizlerinden.

Azerbaycan’da karanfillerin çok büyük önemi vardır. Karanfil sevincin, aşkın, vatan hasretinin, millet sevgisinin sembolüdür. Karanfil ancak güzel ve mutlu günlerde hediye edilir. Ve Karanfiller Azerbaycan’da hep güler. Ancak karanfilin Azerbaycan edebiyatında tarihe ağlayarak girdiği gece vardır ki o geceye “Karanfilin ağladığı gece” derler.

Karanfilin ağladığı o buz gibi ocak gecesinde, Sovyet Kremlini gücünü son bir kez bağımsızlık kavgası veren Azerbaycan Türk’ünün üzerinde denemek istemiş, Azatlık Meydanı’nda özgürlük için mücadele edenlerin kanları ile sokaklar kan gölüne dönmüş, kan rengindeki karanfiller şehitlerin üzerini kırmızı bir örtü gibi sarmıştı. 

Azerbaycan’ın bağımsızlığını kazanmasına giden yol, birçok bağımsızlık mücadelesinde olduğu gibi çok zorlu ve kanlı engellerin aşılmasıyla ortaya çıkmış. 

Bu tarihlerin içinde en önemlisi bugün 25. yılı hüzünle anılan kanlı 20 Yanvar (Ocak) si meydana gelen acı olayların ardından baş veren gelişmeler 1991 yılında azatlığa giden yolu açmış, Azerbaycan’ın tarihinde (1918-1920 arası hariç) gerçekten bağımsız bir devlet olmasını sağlamıştır. 20 Ocak gününü Azerbaycan halkının tarihinde sadece ağıt ve acı ile hatırlamak değil, aynı zamanda Azerbaycan’ın şan ve şeref günüdür. 

19 Ocak gecesi Bakü’de bağımsızlık isteyen Azerbaycan halkının üzerine tanklarla yürüyen Kızılordu birlikleri ellerinde birkaç parça derme çatma tabanca tüfek olan Azerbaycanlı direnişçileri ezmeye kalkmış, 20 Ocak sabahı 150–200 arası aralarında kadın ve çocuklarında olduğu ölü ile yüzlerce yaralı bırakarak artık söndürülmesi imkânsız olan bağımsızlık fitilini ateşlemişti. Meydanda toplanan yüz binlerin omzunda bugünkü “Şehitler Hıyabanı’na” defnedilen 20 Yanvar (Ocak) şehitleri o gün bu gündür Azerbaycan’ın bağımsızlığının simgesi haline gelmişler. 

20 Yanvar (Ocak) günü sabahın erken saatlerinden itibaren kırmızı karanfillerle şehitler hıyabanına yürüyen yüz binler gözyaşları içinde ellerindeki karanfilleri dualarla fatihalarla mezarlara bırakarak yâd ederler. 

20 Ocak saldırısı bir korku filminin hayata geçmiş haliydi. Öyle kanlı sahneler yaşanmıştı ki, kalemler bunu anlatmaya yetmez.

Şimdi Azerbaycan, 20 Ocak şehitleri için ağlıyor. Azerbaycan, Rus askerleri tarafından bundan 25 yıl önce Azerbaycan Türküne yönelik gerçekleştirilen ve yüzlerce masum insanın ölümüyle sonuçlanan 20 Ocak Rus vahşetini yüreklerimize öğle bir dağ çekti ki; bu yaranın acısı yüzyıllar boyunca devam edecektir. 

20 Ocak aynı zamanda Azerbaycan’ın diriliş ve kurtuluş günüdür. 20 Ocak şehitleri kendi fedakârlıkları ile Azerbaycan halkının mücadele yolunun önünü açmışlardır. 

Ruhları şad olsun. Azerbaycanlı kardeşlerimizin acılarını yürekten paylaşıyor, şehitlerimize Allah’tan rahmet diliyoruz.

Iğdır-Azerbaycan Dil-Tarih ve Kültür Birliğini 

Ziya Zakir ACAR

Koruma ve Destekleme

Derneği Başkanı