Sakarya Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi ve El Mustafa Üniversitesinin iş birliği ile düzenlen kongrenin açılış organizasyonunu; Sakarya Üniversitesi Akademisyenlerinden Dr. Ahmet YEŞİL yaptı. Dr. YEŞİL Kongre hakkında şunları söyledi: “I. Uluslararası İran Çalışmaları Kongresi uzun soluklu bir akademik serüvenin ilk adımını oluşturmaktadır İran Çalışmaları Dergisi Dergisi ve Nous Academy’nin organizasyonu ile bu yıl online olarak düzenlen kongre ,sonraki yıllarda hem online hem de yüz yüze olmak üzere ve farklı ülkelerde yapmayı planlamaktayız. Kongremizin içeriği İran Merkezli ulusal, bölgesel ve uluslararası konuları kapsamaktadır, Kongremize İtalya, Türkiye, İran, Kosova ve Afganistan’dan 85 bildiri sunumu yapıldı.
Kongrenin açılış konuşmalarını; Türk Tarih Kurumu Şeref Üyesi Prof. Dr. İlber Ortaylı, Türkiye’nin Tahran Büyükelçisi Prof. Dr. Hicabi Kırlangıç, İran’ın Ankara Büyükelçisi Dr. Muhammed Fazarmand yaptılar.
Prof. Dr. İlber Ortaylı konuşmasında; İran’ın dünyanın en eski devletlerinden biri olduğunu, uzun tarihi boyunca, zaman zaman yeryüzünün kuvvetli imparatorluğu haline geldiğini, zaman zamanda istilalara uğradığını söyledi. Ortaylı hoca; İran’ın ünlü edebiyatçılar, bilim insanları yetiştirdiğini, Hafız, Mevlâna, Ömer Hayyam, Nizami, Fuzuli gibi isimlerin Türkiye’de ve İran da çok sevildiklerini, Türk yazarların Farsçaya çevrilen eserlerini kitapçı raflarında gördüğünü ve iki ülkenin çoğu yönden birbirine benzediğini anlattı.
Iğdır Üniversitesi Iğdır Meslek Yüksekokulu Öğretim Görevlisi Sözer AKYILDIRIM, yakın dönem İran Tarihide, yer alan “Muhammed Hidayet Musaddık’ın” mücadele dolu yaşamını konu alan tebliğini sundu. Öğretim Görevlisi Akyıldırım özetle şunları söyledi.
Mussadık, 20.yüzyıl İran tarihinin en önemli devlet ve siyaset adamıdır. Özellikle Şahlık aleyhtarı tutumu ve İran halkının petrol gelirlerinden daha fazla yararlanması yönündeki çabaları onu İran tarihinde özel bir mevkiye yerleştirmiştir. Mussadık’ın çocukluğu ve gençliği, İran’ın dış güçlerin nüfuz mücadelesine sahne olduğu ve bu büyük güçlerin büyük imtiyazlar elde ettiği, bazı aydınların ülkenin kurtuluşu ve modernleşmesi için yoğun çaba sarf ettiği bir dönemde geçti. İstibdata hep karşı çıktı. Seçimleri kazanan Mussadık verdiği uzun bir mücadelenin ardından petrolün ve petrol endüstrisinin millîleştirilmesine ve işletilmesine dair kanunun meclisten geçmesini sağladı. İngilizlerin tehditlerine boyun eğmedi. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi ile Lahey Adalet Divanında ülkesini savunan konuşmalar yaptı.
Time Dergisi tarafından yılın devlet adamı seçildi. ABD ve İngiliz istihbarat örgütleriyle iş birliği yapan General Fazlullah Zahidi’nin düzenlediği bir hükümet darbesiyle iktidardan düşürüldü.21 Aralık 1953 tarihinde önce idam cezasına çarptırıldı, ardından cezası üç yıl hapse çevrildi. Mussadık hapishaneden çıktıktan sonra uzun süre Ahmedabad’daki evinde göz hapsinde tutuldu.5 Mart 1967 yılında Tahran’da vefat etti ve Ahmedabad’daki evinin bahçesinde toprağa verildi.
Başbakanlık yaptığı süre içinde maaş almadığı gibi başbakanlık masraflarını da üstlenen Mussadık, Milletinin hür ve bağımsız yaşaması için Emperyalist politikalara ve onların yerli işbirlikçilerine karşı mücadele etmiştir. Dünya siyasi tarihinde her türlü övgüyü alan bu büyük devlet adamı halkının kalbinde yaşamaya devam edecektir.
Haber: Zeki Şıktaş
