Iğdır Üniversitesi Öğretim Görevlisi
Cumhuriyetin ilanı sonrasında İran, Türkiye’ye karşı dostça bir tavır sergilemeye özen göstermiştir. Ancak, iç siyasi olaylar ve Batılı güçlerin Türkiye’ye yönelik müdahaleleri sebebiyle ,1924-1932 yılları arasında Doğu Anadolu’daki Kürt isyanları ve Türkiye-İran sınırıyla ilgili sorunlar gibi konular nedeniyle Türkiye-İran ilişkileri bir dönem gerginleşmiştir. Bu nedenlerden dolayı bir süre Türkiye-İran arasında diplomatik düzeyde gergin bir sürece geçilmiştir. Ancak bu süreç Ağrı Dağı isyanlarının bastırılması, İran’ın bu süreçte Türkiye’nin çıkarlarına yönelik hareket etmesi ve imzalanan çeşitli dostluk anlaşmalarıyla son bulmuş ve yeni bir döneme girilmiştir. Türkiye ile İran arasındaki dostluk temellerinin atılmasında ise iki ülkenin yeni rejimlerinin kurucuları olan Mustafa Kemal Atatürk ve Rıza Pehlevi büyük önem oynamıştır. Özellikle ikili arasındaki stratejik hamleler ve ülkelerin çıkarlarına yönelik adımları, iki ülke dostluğunun da gelişmesine yol açmıştır. Anadolu’daki milli mücadele döneminde İngilizlerin 9 Ağustos 1919 Antlaşmasıyla İran’a, Sevr Antlaşmasıyla da Türkiye’ye müdahale etme ve nüfuzu altına alma çabaları, Türklerle İranlıları aynı cephede birleştirmiş ve birbirlerine yakınlaştırmıştır. Bu direniş ruhu, Türkiye ve İran’da milliyetçi bir yapı oluşturmuştur.
İran şahı Rıza Pehlevi, Türkiye ile İran arasında son yıllarda gergin geçen ilişkileri geliştirmek ve Türkiye’nin yaşadığı modernleşme adımlarını yerinde takip etmek için 10 Haziran 1934 yılında başlayan ve 7 Temmuz 1934 yılında son bulan uzun bir ziyaret gerçekleştirmiştir. Bu ziyaret devlet başkanı sıfatıyla Cumhuriyet tarihinde gerçekleştirilen en uzun ziyaret niteliği de taşımaktadır. Ayrıca bu ziyaret gerçekleşmeden önce Pehlevi’nin güzergahında yer alan yollar yenilenmiş, caddeler düzenlenmiştir. Pehlevi’nin stratejik olarak bu ziyaretinin yanı sıra Mustafa Kemal Atatürk’te bu ziyareti bir fırsat olarak değerlendirmiştir. Atatürk iki ülke arasında diplomatik ve ticari ilişkilerin geliştirmek içinde bu ziyarete önem vermiştir. Rıza Şahın Türkiye ziyareti Atatürk tarafından yakından takip edilmiş ve Pehlevi Türkiye’de uğradığı şehirlerde “aziz misafir” olarak karşılanmıştır. Bu da Türkiye de Pehleviye karşı bir saygı ve sevgi gösterisi olarak değerlendirilmektedir. Şah Rıza Pehlevi, Mustafa Kemal Atatürk’ü örnek almış ve yaptığı devrimleri İran’da da gerçekleştirmek istemiştir. Şah Rıza Pehlevi’nin ziyareti 27 gün sürmüştür. Şah Rıza Pehlevi, Türk halkını ve kurulan yeni rejimden hoşnutluğunu ifade eden cümleler kurmuştur. İki liderde yaptıkları konuşmalarda iki ülkenin halkına seslenmişler ve bu ziyarette sağlanan dostluğun baki kalması için çaba sarf etmelerini ister nitelikte açıklamalar yapmışlardır.
İRAN ŞAHININ TÜRKİYE ZİYARETİNİN AKŞAM GAZETESİNE YANSIMASI
AKŞAM GAZETESİ- NO: 5627, PAZAR 10 HAZİRAN 1934
İRAN ŞAHI HZ. BUGÜN GÜRCÜ-BULAKTA HUDUDUMMUZA GİRİYORLAR
ŞAH HZ.BU AKŞAMI IĞDIRDA GEÇİRECEKLER, YARIN KARSA HAREKET EDECEKLER
Ankara 10 (Hususi)-İran Şahı Rıza Han Hz. Dün geceyi İran arazisi dahilinde Makü’de (Maku) geçirmişlerdir. Şah Hz. bu sabah erkenden Makü’den hareketle saat dokuzda hududumuza vasıl olacaklardır. Şah.Hz. Gürcü bulaktan hududumuza gireceklerdir.
Muhterem misafirimizi hudutta, mihmandarlıklarına tayin edilen ordu müfettişi birinci ferik Fahrettin ve Ali Sait paşalarla kolordu kumandanı Abdürahman Nafiz Paşa, Bayazıt valisi Rifat bey, mevkii kumandanı Kemal Paşa, hariciye üçüncü daire şefi Kemal, Jandarma kumandanı Mehmet Ali, emniyet müdürü Kamil, riyaseti cumhur yaverlerinden Yüzbaşı Cevat, protokol dairesinden orta elçilik müsteşarı Şefkati Nuri beyler istikbal edeceklerdir.
İran Şahı Hz.’ne Tahran Sefirimiz Hüsrev Bey refakat etmektedir. İran’ın Ankara büyük elçisi Sadık han da Makü’de Şah Hz’ne iltihak etmiştir.
Şah Hz’ne askeri merasim yapılacaktır,21 pare top atılacak ve mızıka İran ve Türk marşlarını çalacaktır. Şah hz. ve maiyetleri buradan Beyazıt’a hareket edeceklerdir. Beyazıt’ta öğle yemeği yenildikten sonra Iğdır’a doğru yola devam edilecektir. Muhterem misafirimiz bu akşamı Iğdır’da geçireceklerdir. Yarın Iğdır’dan Kars’a hareket edeceklerdir.
Şah.Hz. beş merhalede Trabzon’a vasıl olacaklardır. Iğdır, ikincisi Kars, üçüncüsü Erzurum, dördüncüsü Gümüşhane, beşincisi Trabzon’dur. Şah hz. Haziran’ın 14. günü Trabzon’a vasıl olacaklar, öğle yemeğini karada yedikten sonra Yavuza bineceklerdir.
Trabzon’da Şah Hz’ni Hariciye vekili Tevfik rüştü bey, riyaseti cumhur umumi kâtip vekili Hasan Rıza bey karışlayacaklardır. Tevfik Rüştü beyin bu sabah Ankara’ya muvasalatı bekleniyor. Hariciye vekilimiz ya bu akşam İstanbul’a hareket ederek yarın sabah Yavuza binecek ve Trabzon’a hareket edecek, yahut ta Ankara’dan Samsun’a hareketle Samsun’da Yavuza rakip olacaktır.
Şah Hz’ni istikbal için her tarafta büyük hazırlıklar yapılmaktadır.
Devlet Matbaasının Hazırladığı Albüm
Devlet matbaası İran şahı Pehlevi Hz için ,zarif bir kapak içinde bir albüm hazırlamıştır. Albümde Ankara manzaraları vardır.
Not : Gazete sayfasındaki yazılar o günün imla kurallarına göre birebir yazılmıştır. Yazı sonunda haber kupürlerine yer verilmiştir.
AKŞAM GAZETESİ
Sene 16-No:5628- fiyatı her yerde 5 kuruş. Pazartesi -11 Haziran 1934
İran Şehin şahı Hz. dün hududumuza girdiler
Bir tabur asker, bir batarya top, hudut üzerinde resmi selamı ifa etti
Gürcübulak 10(A.A)- Anadolu ajansının hususi muhabirinden: İran şehin şahı haşmetlü Riza Şah Pehlevi Hz. Bu sabah saat 9 da maiyetleri ile birlikte Gürcübulakta üzerinde(hoşamedi) yazılı takı geçerek hududumuza girmişlerdir.
Türkiye Cumhuriyeti Tahran büyükelçisi Hüsrev Bey, Ankara büyükelçisi Sadık Han Şah Hz’ne refakat ediyorlardı. Geceyi Makü’de geçirmiş olan İran Şehin şahı Hz. Hudutta Reisicumhur Hz. tarafından mihmandarlıklarına tayin buyurulan üçüncü ordu müfettişi birinci ferik Ali Sait Paşa ve kolordu kumandanı Kemal paşa ve hükümet namına Beyazıt Valisi İmameddin bey,Hariciye vekaleti üçüncü daire şefi Kemal bey tarafından istikbal edilmiştir.
Şehinşah Hz. Hududu teşriflerinde bando İran ve Türk marşlarını çalmış, bir tabur piyade resmi ihtiramı yapmış, bir sahra bataryası 21 top atımı ile büyük misafiri selamlamıştır.
İstikbalde bulunan zevat ,mihmandar paşalar tarafından Şehinşah Hz’ne takdim edilmiş ve hudutta kurulan çadırlarda bir müddet istirahatten sonra Şah Hz ve mahiyetleri erkanı otomobille Beyazıt’a hareket etmişlerdir.
AKŞAM GAZETESİ
Sene 16-No:5629-Fiyatı her yerde 5 kuruş SALI -12 Haziran 1934
Aziz misafirimiz dün akşam Kars’a vasıl oldu
Şahinşah Hz. Her tarafta büyük tezahüratla istikbal ediliyor
Aziz misafirimiz Şahinşah Rıza Pehlevi Hz.ni hükûmet ve Reisi cumhur Hz. namına Trabzon’da istikbal edecek olan hariciye vekili Tevfik Rüştü ve riyaseti cumhur katibi umumi vekili Hasan Rıza beyler Yavuz zırhlısı ile Trabzon’a hareket etmişlerdir. Yavuza Mecidiye kruvazörü ve 4 torpido refakat ediyor.
Alınan haberlere göre şahinşah Hz. Dün sabah Iğdır’dan hareketle öğle vakti Kağızman’a vasıl olmuşlardır. Öğle yemeğini burada tenavül ettikten sonra akşamüzeri Kars’a muvasalat etmişler ve geceyi Kars’ta geçirmişlerdir. Bugün Kars’tan Erzurum’a hareket edeceklerdir.
Aziz misafirimiz her tarafta halk tarafından büyük tezahüratlarla karşılanmaktadır.
Şahinşah Hz.10.45te Beyazıda gelmişler ve seyyar seyyar jandarma alayı ve süvari bölüğü tarafından karşılanmışlardır.
Şahinşah Hz.kısa bir müddet istirahatten sonra 11’de yalnız olarak öğle yemeğini yemişler ve bir buçuk saat kadar istirahat etmişlerdir. Kendilerine refakat etmekte olan zevata süvari alayı karargahında bir öğle ziyafeti verilmiştir.
Şahinşah Hz. Saat 16 da Iğdıra gelmişler ve şehrin methalinde başta müzika olduğu halde bir piyade taburu ve süvari jandarma bölüğü tarafından selamlanmıştır.
Şehinşah Haz.kıtaatı teftiş ettikten sonra kendilerini karşılamağa çıkmış olan minimini mekteplilere ve halka muhabbetkarane iltifatta bulunmuşlardır.
Şehinşah Haz. Müstabilin,Türk ve İran milli renkleri ile süslenmiş olan şehrin sokaklarını dolduran Iğdır halkının alkışları arasında ikametgahlarına tahsis edilen binayı şereflendirmişlerdir.
Akşam halkevi salonunda 70 kişilik bir ziyafet verilmiştir.
Yorumlar
Kalan Karakter: