Tarihi Kızılkale (Alban Gala)
Iğdır’ın Tuzluca ilçesinde bulunan Tarihi Kızılkale, hem stratejik konumu hem de köklü geçmişiyle bölgenin dikkat çeken yapıları arasında yer alıyor. Türkiye–Ermenistan sınırının sıfır noktasında, Aras Nehri’nin hemen kıyısında konumlanan kale, doğal kırmızı tonlara sahip kayalık bir tepenin üzerine inşa edilmiş olması nedeniyle yöre halkı tarafından “Kızıltepe” ve tepesindeki yapı ise “Kızılkale” olarak adlandırılıyor.
Bazı araştırmacılar tarafından “Alban Gala” olarak da ifade edilen yapının, kökeninin Kafkasya’nın en eski yerleşik topluluklarından Kafkas Albanlarına dayandığı değerlendiriliyor. MÖ 4. yüzyıldan MS 8. yüzyıla kadar varlığını sürdüren Albanya Devleti, Kura ve Aras nehirleri boyunca uzanan geniş bir coğrafyada hâkimiyet kurmuş ve stratejik noktaları kontrol altında tutmuştu. Albanların etnik yapısının yerli Kafkas toplulukları ile Proto-Türk unsurlarından oluştuğu, ilerleyen dönemlerde bölgeye gelen Türk boylarıyla da kültürel temas içinde oldukları biliniyor.
Kesin yapım tarihi bilinmemekle birlikte, Kızılkale’nin yaklaşık 2500 yıl önce inşa edildiği tahmin ediliyor. Aras Nehri’ne hâkim konumu ve eski yerleşim alanlarına yakınlığı nedeniyle yapının tarih boyunca birçok medeniyet tarafından kullanıldığı düşünülüyor. Bu yönüyle Kızılkale, hem bölgenin savunma tarihinde kritik bir role sahip hem de olası Alban bağlantısıyla önemli bir kültürel miras değeri taşıyor.
Ne yazık ki kale günümüzde definecilerin tahribatına uğramış durumda. Buna rağmen bölge halkı ve tarih meraklıları için hâlâ büyük bir önem taşıyan Kızılkale’nin korunması ve tanıtılması adına yapılan çalışmalar değer görüyor.
