Ağrı, Aras olur bende her konu/Çoğu kez Iğdır’dır cümlemin sonu/Ömrüm olduk süre unutmam onu/Damarda dolaşan kanımdır Iğdır…
Böyle anlatıyor kendisini T. Turan ATASEVER. Dedeleri Revan Şehrinin “Haytaht” Köyünde otururlarmış. 1810 Yıllarında Rusların Revan Bölgesini işgali sırasında Osmanlıların hâkim olduğu Ardahan Bölgesine gelip yerleşirler. Daha sonraları vatan hasretine dayanamamış tekrar Revan’a dönmüşler. Üç Kilise Kazasının Kurdugulu Nahiyesinin Canfeda Köyüne yerleşmişler.
Benim de Dedelerimin kadım yurdu olan ve babamın doğum yeri olan Canfeda Köyü…
T. Turan ATASEVER’in Babası; Esat Atasever, “1905-1920 Yıllarında Erivan Bölgesindeki Ermeni Katliamı ve Rus Mezalimi” isimli hatıralarından oluşan bir nevi çocuklarına vasiyet şeklinde yazdığı kitabı oğlu Ali ARAS 19.09.2018 Tarihinde imzalayarak bana gönderme lütfunda bulundu. Hatıralarının önsözünde şu ifadeler bulunmaktadır.
“Sevgili yavrularım, akrabalarım ve okuyucularım: Revan bölgesinde Ermeni katliamları tarihi olayları Ermenilerin bize yaşattıkları gerçekleri öğrenip bilin diye yazıyorum. Bu hayat hikâyemden ibret alıp hürriyet olmayan ülkede yaşamayınız. Ermenilerin gerçek yüzünü görünüz.
T. Turan ATASEVER’in dedeleri Canfeda Köyünün hemen yanında bulunan İğdeli Köyünde bir ev yaptırarak oraya yerleşir. İğdeli Köyü Iğdır Merkez Kadıkışlak Köyünün hemen Karşısında. Yanı Aras’ın sol kıyısında şimdiki Ermenistan topraklarında eski kadim Türk Köyü…
Turan ATASEVER, 28.04.1928 Yılında bu köyde doğmuş. Ermenilerin vahşeti, baskısı, soykırımı neticesinde ata yurtlarını terk etmek zorunda bırakılır. 27 Temmuz 1932 Yılında İğdeli Köyü Ermeniler tarafından basılınca Köyü terk etmek zorunda kalan aile; Aras Nehrini geçerek hemen karşıda bulunan Iğdır Merkez Kadıkışlak Köyüne sığınırlar. Tevfik Turan ATASEVER, dört yaşında Ata Yurdu topraklarını terk etmek zorunda kalır…
Atasever ailesi katliamdan canlarını kurtardıkları için bu tarihi her yıl dönümünde bir kurtuluş bayramı olarak kutlarlar.
T. Turan ATASEVER, Bir yüreği ikiye bölen Aras Nehri için 1952 Yılında çıkardığı “Aras” isimli dergide Aras başlıklı şiirinde şöyle seslenir.
Hasretiyle gönül yanar tutuşur/Biricik cananım, canımdır Aras./Yeşil vadisinde bülbül ötüşür,/Damarda dolaşan kanımdır Aras.
Bu hicran bağrımı yakmasın gayri/Aras’ım gurbete akmasın gayrı/Yeter, düşman gözler yakmasın gayri/Banimdir, benimdir, benimdir Aras.
Kadıkışlak Köyünden Iğdır’a sığınırlar. Iğdır’da yer olmayınca ailesini Ağrı İli Tutak İlçesinin Hamur köyüne yerleştirilir. Baba Esat, Atatürk’e bir mektup yazar. Bağlı bahçeli yerlerden geldiklerini, bu dağlık arazide boş durmak istemediklerini bildirir. Büyük Önder dönemin Ağrı Valisine talimat gönderir. Talimat üzerine Aile, Erciş İlçesinin Pulurvanik köyüne yerleştirilirler.
T. Turan ATASEVER, 1938 Yılında Van Erciş’te okula başlar. Ortaokul ve Lise öğrenimini Kars’ta bitirir. Çalışkanlığı ve Türk Dünyası ile yakından alakadar olması dönemin Kars Valisi ve Nüfus Müdürü’nün ilgisini çeker. Kars Nüfus Müdürü Ali ÜNAL (Cemil Ünal’ın ağabeyi) Turan ismini verir ve kayda geçer.
1953 Yılında Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesinden mezun olur. T. Turan ATASEVER, vatanını, milletini çok seven, Türk Dünyasının birliğine inan biridir. Bu davada büyük uğraşlar verir. 1952 Yılında Ocak Ayından, Haziran ayına kadar 6 sayı Aras isimli (Edebi-Siyasi-Türkçü Dergi) adı altında dergi çıkarır. Bu dergilerin altı sayısı da elimde mevcuttur.
T. Turan ATASEVER, sürekli şiirler yazmağa devam eder. Yazdığı şiirleri Aras dergisinde ve diğer gazete, dergilerde yayınlar. Temmuz 1951 Tarihinde Kars’ta yazdığı “Türk Çocuğuna” başlıklı şiirinde şöyle seslenir.
Ey Seyhan’ın, Sakarya’nın çocuğu/Anan seni Türklük için doğurdu./Atalara ülkü olan Türk adı,/Sana dahi ülkü olsun buyurdu. Bugün bu hür Anadolu çocuğu,/Türkçülüğü bayrak yapmak istiyor./Dinle biraz, Ulu Türk’ün başbuğu,/Türklük için kutsi ülkü bu diyor…
Iğdır’da görev yılları başlar. Iğdır Devlet Üretme Çiftliğinde çalışmaya başlar.
Turan ATASEVER, 1956-1959 Iğdır Devlet Su İşlerinde İşletme Müdürü olarak görev yapar. 1959 Yılında İlçe Tarım Müdürü olarak çalışır. Şiir yazmağa devam eder, Iğdır, Aras ve Ağrı’ya…
Sık sık Serhat diye gelirsin dile/İlçeler içinde başsın Iğdır’ım/Yemyeşil bahçen ve bağların ile/Cennete bedelsin, eşsin Iğdır’ım. Ey Ağrı bendeki ateşi söndür/Zirvene bakışım ılık serindir./Turan der içimde aşkın derindir/Gözümün üstünde kaşsın Iğdır’ım
“Bende Iğdır” başlıklı bir şiirinde: Nice canlar verdik, uğruna adak/Oldu Ay-Yıldız’a mukaddes ocak/Yurdumun son burcu sıcak mı sıcak/Tarihim, şerefim, şanımdır Iğdır. Ağrı, Aras olur bende her konu/Çoğu kez Iğdır’dır cümlemin sonu/Ömrüm olduk süre unutmam onu/Damarda dolaşan kanımdır Iğdır…
Iğdır, üç ülkeye sınır bir yerde, iklim ve coğrafyası ile doğunun çukur ovası. Oğuzların başkenti Sürmeli, Köroğlu’nun meskeni, Türk kurultaylarının yapıldığı mekân…
Kars’a bağlı bir ilçe olan Iğdır, İl olmayı hak ediyor. Bu konuda uğraş veren Iğdırlılar… Hepsini saygı ile anıyoruz.
Yıl 1958. Dönemin Başbakanı Adnan Menderes, Erzurum Atatürk Üniversite’sinin temel atma töreninde. Iğdır’dan 20 kişilik bir heyet görüşmek üzere Erzurum’a gelir.
Dönemin Iğdır Belediye Başkanı Ali URAL, Demokrat Parti Başkanı Eşref KAYA, Ticaret Odası Başkanı Cemalettin GÜNEŞ, Fazıl ŞIKTAŞ, Ali BİLEN, Enver SEVER… Kars Heyeti de Iğdır Heyetine karışır Adnan MENDERS’in huzuruna çıkarlar. Iğdır Heyeti sıraya dizilmiş bir şekilde. Menderes teker teker Iğdırlıların elini sıkar. Bu sırada Cemalettin GÜNEŞ, T. Turan ATASEVER’in elinden tutarak kafilenin başına getirir. Iğdır’ı temsilen T. Turan ATASEVER konuşur. Iğdır’ı anlatır. Heyet Iğdır’ın il olmasını talep eder. Menderes T. Turan ATASEVER’,e teşekkür eder. Iğdır’ı çok güzel anlattın der. Iğdır’ı İl yapacağız sözünü verir. Dönemin İç işleri Bakanı Namık GEDİK’i kısa bir zamanda Iğdır’a gönderir.
Ancak verilen sözler ortada kalır. Çünkü 27 Mayıs 1960 tarihinde yapılan ve Türkiye Cumhuriyeti tarihinde gerçekleşmiş ilk askerî darbe… Iğdır yine İl olamamıştır.
Iğdır’ın il olması 1992 Yılına nasipmiş. Iğdır’dan kalabalık bir heyet Dönemin Başbakanı Merhum Demirel’in huzuruna çıkar… Salonda Iğdır Heyetini temsilen yine T. Turan ATASEVER kürsüye çıkar ve Iğdır’ı anlatır. Kafilede Şamil AYRIM, Adil AŞIRIM, Orhan AĞIRKAYA, Feyzullah TÜRKELİ, Eynullah GÜZELKAYA ve bir grup Iğdırlı.
T. Turan ATASEVER, şiirlerinden oluşan kitaplarını yayınlar. Dilimde Kıbrıs, Sesim (ı-II-III ve IV) Şiirlerinden oluşan bu serileri Sesim Sevgi Seli, Sesim O ve Ben, Sesim Neredesin ATATÜRK, Dilimde Kıbrıs isimlerini taşıyan kitapları…
Aşkıma Temel, Dilimde Iğdır isimli kitabında: Sürmeli adlı bey gelmiş bu yere/Kim kurmuş bu şehri orası bir sır/Bir zaman meskenmiş Bayat, Kacer’a/Türklere tarihi bir eldir Iğdır. Nerede olursam arıyor gözüm,/ Hep ona, hep ona dönüktür yüzüm/Bu alanda söylenecek son sözüm/Turan’ın aşkına temeldir Iğdır.
T. Turan ATASEVER, 92 Yaşında olmasına rağmen dinç hafızasıyla kalbi hala Iğdır için çarpıyor. Zaman zaman telefonla görüşmelerimizde saatlerce Iğdır’ı büyük bir heyecanla anlatıyor. Bu Koca Çınarı Saygıyla Selamlıyorum.
